Part of the debate – Senedd Cymru am 5:54 pm ar 28 Medi 2016.
Diolch. A gaf fi yn gyntaf oll ddiolch i chi, Lywydd dros dro, ac yn fwy pwysig, a gaf fi ddiolch i Eluned Morgan am funud yn y ddadl hon, ac am roi sylw i’r materion hyn? Gadewch i mi ddatgan ar y cychwyn nad wyf o reidrwydd yn cytuno â phopeth a ddywedodd, ond rwy’n meddwl bod y pethau hyn yn werth eu trafod, ac maent yn bwysig.
Mae’r rhan fwyaf o adrannau gwasanaethau cymdeithasol yng Nghymru o dan fwy o bwysau ariannol nag unrhyw faes gwasanaeth arall yn y sector cyhoeddus, ac mae hynny’n cynnwys y gwasanaeth iechyd. Gwyddom fod y boblogaeth yn heneiddio a bod pobl yn byw yn hwy, yn aml gydag anghenion gofal sylweddol sy’n rhaid eu darparu y tu allan i’r ysbyty. Rydym hefyd yn gwybod bod dirywiad mewn iechyd ac arosiadau yn yr ysbyty yn digwydd fel rheol yn ystod y ddwy flynedd olaf mewn bywyd, ar ba oedran bynnag, ond gallai fod angen gofal cymdeithasol am ddegawdau ac mae faint fydd ei angen yn gallu cynyddu, ac fel arfer yn cynyddu wrth i bobl fynd yn fwy bregus ac angen mwy o gefnogaeth.
A gaf fi ychwanegu dau bwynt cyflym? Rwy’n credu bod unigrwydd yn rhywbeth sy’n felltith wirioneddol i lawer iawn o bobl oedrannus. Mewn gwirionedd, pe gallwn wneud un peth drwy chwifio ffon hud, byddwn yn ymdrin ag unigrwydd oherwydd mae’n bur debyg mai dyna yw’r lladdwr mwyaf. Y peth arall yw hyn: siaradodd Eluned am uno cyllid iechyd a gofal cymdeithasol. Y cyfan y gallaf ei ddweud yw na wnaeth gofal sylfaenol yn dda iawn pan unwyd gofal sylfaenol a gofal eilaidd.