6. 5. Datganiad: ‘Law yn Llaw at Iechyd Meddwl’

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:08 pm ar 11 Hydref 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Angela Burns Angela Burns Conservative 4:08, 11 Hydref 2016

(Cyfieithwyd)

Weinidog, diolch ichi am y datganiad heddiw ac am gyhoeddi'r cynllun cyflawni ddoe ar Ddiwrnod Iechyd Meddwl y Byd. Mae gennyf nifer o gwestiynau yr wyf eisiau eu gofyn i chi am hyn. Gan fynd yn ôl at gwestiwn a ofynnais i'r Prif Weinidog, yn eich datganiad, yn y man lle mae gennych chi eich tri phwynt bwled, rydych yn sôn am bwysleisio'r meysydd sy'n bwysig i ni ac roeddech yn siarad yn arbennig am adeiladu cydnerthedd mewn unigolion a chymunedau i fynd i'r afael ag iechyd meddwl a lles gwael pan fydd yn digwydd. Rydych hefyd yn mynd ymlaen i sôn am dreialu cynllun presgripsiwn cymdeithasol. Codais bryderon y bore yma gyda'r Prif Weinidog, felly hoffwn ofyn i chi yn uniongyrchol: a allwch chi ddweud wrthym faint o gydberthynas oedd rhwng y cynllun cyflawni iechyd meddwl hwn a Deddfau eraill Llywodraeth Cymru, yn enwedig Deddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Llesiant (Cymru)? Rwy'n credu bod rhai tensiynau rhwng y cynllun cyflawni hwn a’r Ddeddf honno, o ran cael rhywun yn cyfnerthu ac yn annog unigolion i wneud pethau a bod yn gyfrifol amdanynt hwy eu hunain, ac eto mae'r rhagnodi cymdeithasol a'r sylwadau am unigolion a chymunedau yn siarad i raddau helaeth iawn am ddibynnu ar eich cymuned a chymryd rhan yn eich cymuned. Cyfeiriais at un maes penodol, ond mae'n ymwneud â phan fod gennych sefydliadau neu grwpiau cymunedol sy'n cael eu cau o dan y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol, oherwydd bod pobl yn cael eu gorchymyn i fod wedi eu grymuso ac i gymryd cyfrifoldeb eu hunain, ac eto mae’r cynllun cyflawni iechyd meddwl hwn yn ymwneud i raddau helaeth â sut yr ydym yn integreiddio pobl ag iechyd meddwl, sut yr ydym yn eu cynnwys mewn cymunedau a sut yr ydym yn eu cynnal ac yn eu cefnogi. Felly, hoffwn ddeall y gydberthynas rhwng gwahanol amcanion y Llywodraeth.

Gan symud ymlaen yn gyflym, cwestiwn byr iawn: rwy’n meddwl bod gwobrau Cymru Iach ar Waith Llywodraeth Cymru yn syniad cwbl ardderchog. Roeddwn eisiau deall os oeddech chi’n gallu cynnig cyllid ar gyfer arweiniad a mentora i'r gweithleoedd bach i sicrhau bod y stigma iechyd meddwl yn cael ei waredu mewn gwirionedd, gan fod hwn yn swnio’n syniad gwych, ond mae angen i ni fynd â mudiadau bach yn ogystal â chorfforaethau mawr gyda ni yn hyn o beth.

Rwyf yn olaf am droi at faes gwasanaethau iechyd meddwl plant a'r glasoed. Rwyf wir yn croesawu'r ffaith eich bod yn dweud yn y fan yma,

Pan fydd pobl ifanc angen gwasanaethau iechyd meddwl mwy arbenigol, rydym yn buddsoddi bron i £8 miliwn yn flynyddol mewn CAMHS arbenigol.

Rydych hefyd yn siarad am y ffaith eich bod yn llunio cynllun sy'n gweithio gyda phartneriaid ar draws asiantaethau i ystyried orau sut i fodloni gofynion emosiynol ac iechyd meddwl pobl ifanc. Mae CAMHS yn wasanaeth gwych. Rwy'n falch eich bod yn rhoi mwy o arian i mewn iddo, ond y broblem yw bod cymaint o fwlch rhwng y gwasanaethau y gellir eu cynnig gan lywodraeth leol, gan sefydliadau partner a gan fyrddau iechyd a'r mathau o wasanaethau neu gyflyrau y mae angen i berson ifanc eu cael er mwyn cael mynediad at CAMHS. Brif Weinidog—. Rwy'n mynnu eich galw yn 'Brif Weinidog'. Mae’n rhaid fy mod i’n cael rhagwelediad ynglŷn â hyn. [Torri ar draws.] Dyna ydyw. [Chwerthin.] Ysgrifennydd y Cabinet, a allwch chi gadarnhau neu roi barn ynghylch pa un a ydych yn credu bod hyn yn ddigon i geisio cau'r bwlch hwnnw, gan fod angen i bobl ifanc gael amrywiaeth anhygoel o eang o gyflyrau er mwyn gallu cael mynediad at CAMHS? Yr hyn sy'n digwydd yw bod nifer fawr o bobl ifanc gyda thueddiadau hunanladdol, sy'n hunan-niweidio neu sydd â chyflyrau lluosog neu anableddau lluosog gyda chyflyrau yn cael eu gwrthod rhag cael mynediad at CAMHS am nad ydynt yn cyd-fynd â’r meini prawf caeth hynny. Ni allaf weld yn y cynllun gweithredu iechyd meddwl y byddwch yn gallu mewn gwirionedd gau'r bwlch hwnnw mewn modd mor dda â hynny.

Yn olaf, Lywydd, oherwydd gwn fy mod i newydd ddweud 'yn olaf'. [Torri ar draws.] Mi wnes i. Dyma fy ‘olaf ' terfynol. Yn y cynllun yr ydych yn siarad llawer iawn am fesur canlyniadau, sef rhywbeth sy'n agos iawn at galon Ceidwadwr. Yr hyn sy'n llai clir yw sut yr ydych yn mynd i fesur y canlyniadau hynny. Rydych yn sôn am ofyn am farn pobl. Does dim llawer o eglurder ynghylch a yw'n ymchwil meintiol neu ymchwil ansoddol. Ar lawer iawn o'r canlyniadau, lle yr ydych yn mynd i wneud y mesuriadau, nid ydych yn nodi beth mae pobl yn mynd i gael eu mesur yn ei erbyn a beth yw eu llinellau sylfaen. Felly, hoffwn eich barn ar ba mor dda yr ydym yn credu y gallwn ni wir fonitro'r cynllun hwn i sicrhau ei fod yn cyflawni dros bobl Cymru.