Rhoddodd Bethan Jenkins enghraifft bwerus iawn o rywun yn gorfod delio â phroblemau iechyd meddwl ar sail dydd i ddydd, heb ddim o’r hyfforddiant y byddech fel arfer yn ei ddisgwyl. Mae fy merch, fel athrawes ysgol gynradd, yn aml yn dweud wrthyf am amgylchiadau poenus iawn y mae’n eu disgrifio am blant yn ei gofal, sy’n brofiad dyddiol i unrhyw athro ysgol gynradd, yn anffodus, mewn ardaloedd difreintiedig. Maent yn wir yn dod â dagrau i’ch llygaid, am fod y plant hynny’n dibynnu ar yr ysgol i fod yn fan diogel iddynt. Roeddwn i eisiau siarad am bwysigrwydd yr ysgol yn helpu i ddatrys rhai o’r problemau y mae plant yn eu hwynebu, problemau sy’n rhaid eu datrys yn yr ysgol, neu byddant yn tyfu’n broblemau iechyd meddwl eithaf sylweddol yn y pen draw wedi iddynt dyfu’n oedolion.

Gwyddom o ffigurau Llywodraeth Cymru ar gyfer y llynedd fod hunan-niweidio ymysg pobl ifanc wedi cyrraedd lefel uwch nag y bu ers pum mlynedd, gyda mwy na 1,500 o bobl ifanc rhwng 10 a 19 yn cael eu trin yn ysbytai Cymru am niweidio’u hunain. Rydym hefyd yn gwybod bod plant yn defnyddio hunan-niwed fel ffordd o geisio ymdrin â chyflyrau emosiynol anodd iawn. Yn aml, bydd plant yn camddehongli digwyddiadau y byddai oedolion yn eu hystyried yn fach ac yn ddibwys, ond heb allu eu trafod yn iawn gydag oedolyn, byddant yn dod yn broblemau mawr ym meddwl y plentyn. Rwyf am dynnu sylw at y ffaith fod adroddiad y Sefydliad Polisi Cyhoeddus i Gymru a gyhoeddwyd ar y we ym mis Chwefror yn canolbwyntio ar y ffaith fod disgyblion a gefnogir gan y grant amddifadedd disgyblion mewn mwy o berygl o ddioddef problemau iechyd meddwl na disgyblion eraill.

Ddoe, siaradodd Ysgrifennydd y Cabinet dros Gymunedau a Phlant am y ffocws ar brofiadau niweidiol yn ystod plentyndod, a’r angen i’w lleihau os nad ydym yn mynd i gael mwy a mwy o’r un problemau’n ailadrodd o un genhedlaeth i’r llall, gyda phobl yn mynd yn ddi-waith, neu’n cael eu derbyn i ysbytai iechyd meddwl, neu’n mynd i’r carchar. Cytunaf yn llwyr â hynny. Felly, rwy’n meddwl bod yna lawer y gellir ei wneud mewn ysgolion, ac rwy’n meddwl bod yn rhaid i ni atal profiadau niweidiol yn ystod plentyndod, yn deillio o gam-drin geiriol yn bennaf a rhieni’n gwahanu, rhag cael eu trosglwyddo o un genhedlaeth i’r llall.