Part of the debate – Senedd Cymru am 6:03 pm ar 12 Hydref 2016.
Wel, dyna ble rydym yn anelu, Mike, yn ystod yr araith.
Felly, yn wir, mae’r Ddeddf hon yn rhoi ffocws arbennig ar awtistiaeth. Mae’n gosod dyletswydd ar y cyd i fyrddau iechyd ac awdurdodau lleol gyflawni’r asesiad o anghenion y boblogaeth ac i lunio adroddiad arno erbyn mis Mawrth 2017. Nodir awtistiaeth ac anableddau dysgu fel themâu craidd i’r gwaith hwnnw, a rhaid i’r asesiad nodi’r ystod a’r lefel o wasanaethau ataliol sydd eu hangen i ateb anghenion pobl ag awtistiaeth ac anableddau dysgu yn yr ardaloedd hynny. Gan aros gyda deddfwriaeth, rydym hefyd yn cyflwyno rhaglen uchelgeisiol ar gyfer trawsnewid anghenion dysgu ychwanegol. Mae disgwyl y bydd y Bil anghenion dysgu ychwanegol a’r tribiwnlys addysg sydd ar y gweill, ac sy’n ffurfio rhan o’r rhaglen ehangach hon, yn cael ei gyflwyno i’r Cynulliad cyn y Nadolig a bydd yn ystyried anghenion plant a phobl ifanc ar y sbectrwm awtistig. Bydd y rhaglen yn mynd i’r afael â materion allweddol y mae rhieni wedi eu dwyn i’n sylw, megis yr angen i ddysgwyr a’u rhieni fod yn y canol wrth wneud penderfyniadau ac yn y canol yn y broses gefnogi a chynllunio, a phwysigrwydd gweithwyr proffesiynol medrus a hyderus gyda rhagor o gydweithredu amlasiantaethol. Ond nid ydym yn aros i’r ddeddfwriaeth gyrraedd y llyfr statud cyn dechrau’r broses hon o drawsnewid. Mae’r gwaith yn mynd rhagddo’n dda eisoes ac mae’n cael effaith ar lawr gwlad.
O ran ein hysgogiadau polisi, ni oedd y wlad gyntaf i gyhoeddi strategaeth awtistiaeth yn 2008 ac rydym wedi ymgynghori’n ddiweddar ar y cynllun gweithredu drafft ar ei newydd wedd, sy’n mynd i’r afael â’r blaenoriaethau ar gyfer gweithredu a nodwyd gan randdeiliaid. Mae’r blaenoriaethau hyn yn cynnwys codi ymwybyddiaeth, gwella mynediad at ddiagnosis, mynd i’r afael ag anghenion nad ydynt wedi’u diwallu a ffocws newydd ar addysg a chyflogaeth gefnogol. Cafwyd 76 o ymatebion i’r ymgynghoriad ar y cynllun gweithredu, ac mae’r adborth a ddaeth i law yn dangos bod cefnogaeth eang i’n dull gweithredu. Byddaf yn cyhoeddi’r diweddariad o’r cynllun gweithredu ym mis Tachwedd gyda chynllun cyflawni i fonitro’i weithrediad ac i fesur y cynnydd rydym yn ei wneud.
Rydym eisoes yn rhoi camau ymarferol pwysig ar waith i gyflawni ein hymrwymiadau i wella bywydau pobl ag awtistiaeth. Ym mis Ebrill eleni, cychwynasom ar y broses o gyflwyno gwasanaeth awtistiaeth integredig cenedlaethol newydd, ac mae’r gwasanaeth hwn yn drobwynt yn y ffordd y mae gofal a chymorth yn cael eu darparu i bobl ag awtistiaeth. Mae’n rhaid rhoi cyfle i’r gwasanaeth hwn ymsefydlu a chael effaith hefyd.