Mae’n ffaith drist fod gormod o bobl ifanc yn teimlo’u bod wedi’u datgysylltu oddi wrth wleidyddiaeth heddiw. Mae angen mynd i’r afael â’r teimlad hwn o ddatgysylltiad os ydym i gynnal democratiaeth iach ac atebol yng Nghymru. Mae arolwg manwl gan y cwmni Opinium yn awgrymu bod y nifer a bleidleisiodd o blith rhai 18 i 24 oed yn y refferendwm diwethaf yn 64 y cant, sy’n newyddion go galonogol. Roedd y ffigur yn llawer uwch nag y tybiwyd yn wreiddiol. Credaf fod ymgysylltu â phobl yn gynnar yn y broses ddemocrataidd yn hanfodol os ydym am sicrhau eu bod yn parhau i gymryd rhan yn ein dyfodol.

Ni fydd creu senedd ieuenctid yng Nghymru yn gwneud hyn ar ei phen ei hun, ond rwy’n credu bod rhoi cyfle i bobl ifanc leisio’u barn a chael eu clywed, yn enwedig ar faterion sy’n effeithio arnynt, yn gymorth mawr i gynyddu’r ymgysylltiad rydym i gyd am ei weld. Mae seneddau ieuenctid yn bodoli mewn llawer o wledydd eraill, megis Gwlad Belg, y Ffindir ac Awstralia. Ddirprwy Lywydd, mae gan yr Alban ei senedd ieuenctid ei hun, ac mae Gogledd Iwerddon wedi gwneud camau sylweddol o fewn ei sefydliadau democratiaeth ieuenctid eu hunain. Mae Cymru’n parhau i fod mewn lleiafrif nad oes ganddynt senedd ieuenctid ymhlith gwledydd a thiriogaethau’r DU. Dywedodd Pwyllgor y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn yn ddiweddar mai un o’r problemau sy’n wynebu Cymru oedd y siom ynglŷn â’r ffaith nad oes gan bobl ifanc senedd ieuenctid genedlaethol annibynnol, wedi’i hethol yn ddemocrataidd. Mae pawb ohonom yn credu bod senedd ieuenctid yng Nghymru yn hanfodol er mwyn ehangu dealltwriaeth o rôl y Cynulliad Cenedlaethol. Mewn arolwg diweddar, 61 y cant o’r ymatebwyr yn unig a wyddai mai Llywodraeth Cymru sy’n gyfrifol am addysg yng Nghymru. Yn rhyfeddol, 48 y cant o’r ymatebwyr yn unig a wyddai mai hi sy’n gyfrifol am y GIG. Os nad yw pleidleiswyr yn deall y pŵer datganoledig sydd gennym yng Nghymru, yna ni fydd fawr o ysgogiad i fynd i bleidleisio.

Ddirprwy Lywydd, gwneuthum ychydig o nodiadau tra roeddwn yn gwrando ar fy nghyd-Aelod, Darren Millar. Mae’r system wleidyddol yn cael ei rhoi at ei gilydd mewn gwirionedd ac mae’r farn gyhoeddus yn dod at ei gilydd ac mae’n rhaid i lais y bobl ifanc gael ei glywed o fewn yr arena honno. Mae dealltwriaeth o gysylltiadau hiliol, dealltwriaeth o faterion lesbiaidd, hoyw, ddeurywiol a thrawsrywiol, a dealltwriaeth o gysylltiadau gwahanol eraill o oedran ifanc yn hanfodol i sicrhau cymdeithas heddychlon ar gyfer y dyfodol. Mae’r holl feysydd eraill, megis ffioedd dysgu, yn cael eu heffeithio’n uniongyrchol gan y cyflog byw a thlodi plant. Dyma’r meysydd lle mae’n rhaid i ni wybod barn y plentyn, a’r hyn y maent yn ei brofi yn eu teuluoedd, yn enwedig yng Nghymru, lle mae tlodi’n dal yn broblem ddifrifol iawn ymhlith ein plant ifanc. Mae 15 y cant o’n poblogaeth—15 y cant, Ddirprwy Lywydd—rhwng 11 a 18 oed. Mewn gwirionedd, mae hynny tua 0.5 miliwn o blant. Felly, mae’n rhaid i ni fod o ddifrif am y peth ac mae’n rhaid i ni wneud, nid beth sydd orau i ni, ond beth sydd orau iddynt hwy hefyd, a’r hyn sydd orau ar gyfer ein dyfodol.

Mae gostwng yr oedran pleidleisio hefyd yn farn a glywais gan y Gweinidog yn gynharach. Mae gan blant farn wahanol am hynny. Pam nad ydym yn gwrando ar y plant o ran beth yw eu barn ar hynny hefyd? Rydym hefyd yn gwybod y gall plant ifanc ofalu am faterion iechyd meddwl yn ein cymdeithas yn dda iawn. Mae plant ifanc yn rym; mae’r neiniau a’r teidiau a’r rhieni bron—cânt eu gwella gan y bobl ifanc yn eu teuluoedd eu hunain yn fwy na meddyginiaethau a phethau eraill. Mae dim goddefgarwch yn yr ysgol—hynny yw, bwlio—yn un arall sy’n rhaid i ni ystyried barn y plant yn ei gylch. Rhaid i ni gynnig yr argymhellion ar ac—[Anghlywadwy.]—Siambr hon, Ddirprwy Lywydd. Ond y ffaith amdani yw bod rhaid i ni—rhaid i ni—wrando ar farn plant ifanc a’u safbwyntiau a’u pryderon cyn i ni wneud unrhyw reolau ac is-ddeddfau yma.

Mae yna restr hir, Ddirprwy Lywydd—mae amser yn brin—ond rhaid i ni wneud beth bynnag a allwn i wneud y wlad hon yn fwy gwyrdd, ac ni allwn gael dyfodol mwy gwyrdd os nad yw ein plant yno, yn cymryd rhan yn ein cynlluniau ar gyfer y dyfodol. Os yw un plentyn yn plannu un goeden neu ddwy goeden neu dair coeden yn ei oes, byddai yna 1.5 miliwn o goed yn y saith i 10 mlynedd nesaf. Mae yna restr hir, Weinidog, ac rydym am sicrhau bod senedd ein plant mor anhepgor â’r senedd hon yng Nghymru. Ddirprwy Lywydd, addysg yw’r allwedd o hyd i ymgysylltiad democrataidd. Credaf y byddai senedd ieuenctid, ar y cyd â mesurau eraill, yn hybu diddordeb yn y broses ddemocrataidd ac yn darparu manteision hirdymor. Bydd yn dod â lliw hardd i’n darlun gwleidyddol du a gwyn yn y wlad hon. Diolch.