Part of the debate – Senedd Cymru am 3:26 pm ar 1 Tachwedd 2016.
Wel, fel cyd-Aelod rhanbarthol dros yr ardal hon, hoffwn fynegi fy nghydymdeimlad personol â’r rheini sydd nawr yn byw gydag ansicrwydd enfawr ynglŷn â’u dyfodol. Mae Simon Thomas newydd ofyn, rwy’n credu, cwestiwn perthnasol iawn, ac rwy'n siŵr y bydd y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus yn awyddus i edrych ar y grant hwn maes o law—nid oherwydd unrhyw elyniaeth tuag at Ysgrifennydd y Cabinet, ond dim ond oherwydd bod angen inni sicrhau bod diwydrwydd dyladwy wedi'i gynnal yn briodol yn y fan yma.
Rwy'n bryderus iawn am swyddogaeth Cyllid y Wlad yn y maes hwn. A yw Ysgrifennydd y Cabinet yn gwybod pa mor fawr yw’r ddyled dreth sy’n ddyledus iddynt gan y cwmni ar hyn o bryd, a achosodd iddo gael ei roi yn nwylo'r gweinyddwyr? Nid yw mynd i ddwylo’r gweinyddwyr, wrth gwrs, yn gorfod golygu diwedd y daith; mae’n bosibl creu busnes hyfyw, neu nifer o fusnesau hyfyw, allan o'r asedau. Ond mae'n siomedig iawn os yw corff cyhoeddus fel Cyllid a Thollau EM wedi rhoi’r cwmni hwn yn nwylo'r gweinyddwyr dros swm cymharol fach o’i gymharu â'r hyn y gellid ei wireddu hyd yn oed drwy werthu’r asedau ar frys. Nid wyf yn gwybod a fyddai Ysgrifennydd y Cabinet yn gallu rhoi hynny mewn persbectif inni fel y gallwn weld a yw penderfyniad Cyllid y Wlad prima facie yn rhesymol ai peidio.
Nid yw Cyllid y Wlad bellach—nid yw Cyllid a Thollau EM bellach—yn gredydwr a ffefrir, fel yr oedd yn arfer bod, felly efallai nad hwy fyddai’n hawlio’r asedau i gyd pe byddai’r cwmni’n cael ei ddiddymu yn y pen draw. Byddai'n gwbl anghyfrifol, rwy’n credu, i Gyllid a Thollau EM ddinistrio busnes os gellir profi mai swm bach iawn y byddant yn ei adennill. Wedi'r cyfan, os yw'n wir, fel y dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet, ei bod yn edrych fel bod y cwmni’n gwella ei berfformiad a’i fod yn hyfyw heblaw am y dyledion a oedd yn bodoli, byddai'r awdurdodau treth wedi cymryd golwg tymor byr iawn ar bethau, a byddai'n edrych fel gweithred o danseilio yn ogystal â bradychu pobl sydd ar hyn o bryd naill ai wedi colli eu swyddi neu’n wynebu’r posibilrwydd hwnnw.