8. 4. Datganiad: Yr Adolygiad Seneddol i Wasanaethau Iechyd a Gofal

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:40 pm ar 1 Tachwedd 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:40, 1 Tachwedd 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Aelod am y cwestiynau a’r sylwadau. Unwaith eto, mae hon yn eitem sy'n deillio o gytundeb rhwng y ddwy blaid—bod plaid arall yn y Siambr hon wedi ymuno â ni mewn ffordd gadarnhaol i sicrhau sefyllfa unedig, gobeithio, i ddechrau ohoni. Yna bydd gennym i gyd heriau i'w hwynebu pan fydd yr adolygiad yn cyflwyno ei argymhellion. Does dim osgoi'r ffaith bod heriau gwirioneddol i wleidyddion o bob plaid o ran sut yr ydym yn mynd i gael sgwrs aeddfed nid dim ond nawr, ond aeddfedrwydd yn ein sgyrsiau yn y dyfodol, pan fydd dewisiadau anodd gennym ni i gyd i'w gwneud am yr hyn yr ydym am ei weld a sut y byddwn yn gwireddu’r dewisiadau hynny.

Yn awr, gan droi at eich tri phwynt bras, rwy’n credu, yn amlwg, o ran y telerau y cytunwyd arnynt rhwng y pleidiau, rydym wedi cytuno ar fan cychwyn, ond rwyf yn cytuno y bydd yn ddoeth cael barn aelodau’r panel eu hunain am hyd a lled y telerau yr ydym wedi eu rhoi iddynt a sicrhau bod y telerau yn ddigon tynn. Rwy’n awyddus iawn, fel y byddwch yn gwybod o'n trafodaethau blaenorol, i sicrhau nad oes gennym ymchwiliad hir, sy’n parhau i fynd rhagddo ac sy'n cymryd blynyddoedd a blynyddoedd a blynyddoedd. Rwyf eisiau rhywbeth sy’n mynd i fod yn ddefnyddiol ac yn ymarferol er mwyn i ni roi rhai atebion am y dyfodol yn y tymor hwn a’r tymor nesaf.

Dyna hefyd pam nad ydym wedi cyflwyno strategaeth newydd ar gyfer y GIG. Nid yw 'Law yn Llaw at Iechyd' wedi'i holynu gan strategaeth olynol yn awr, gan ein bod yn mynd i gael yr adolygiad hwn. Ac ni fyddai'n gwneud synnwyr, fel y dywedais, yn fy marn i, yma yn y Siambr hon ac yn ein cyfarfodydd, i ddweud y byddaf yn cyflwyno strategaeth newydd ar gyfer y GIG a chael yr adolygiad hefyd. Mae’n rhaid i’r adolygiad fod yn ystyrlon, ac mae hynny hefyd yn golygu bod yn rhaid i’r cylch gwaith fod yn ddigon tynn i allu cael ei gyflawni o fewn y flwyddyn galendr honno. Os oes ychydig bach o lithriad, dyna un peth, ond nid wyf yn credu o gwbl ei bod o fudd i unrhyw un i’r adolygiad hwn barhau am nifer o flynyddoedd.

O ran barn y claf a safbwynt y claf, unwaith eto, mae'r rhain yn bethau yr ydym wedi eu trafod yn y gorffennol. Felly, yn union fel y gwnaed gyda’r adolygiad o Geisiadau Cyllido Cleifion Unigol, rydym wedi llwyddo i ddod o hyd i ffordd o sicrhau bod safbwynt y claf yn real ac yn cael ei ystyried yn uniongyrchol yn yr adolygiad. Byddwn yn disgwyl y byddai'n rhaid inni gytuno a dod o hyd i fecanwaith tebyg hefyd. Byddwn yn disgwyl hynny nid yn unig mewn cysylltiad â’r alwad am dystiolaeth, oherwydd yn yr alwad gyffredinol honno am dystiolaeth gallwn ddisgwyl i bobl sy'n freintiedig ac yn rhan o sefydliadau gymryd rhan, ond rwyf eisiau gwneud yn siŵr bod gennym safbwynt y claf, sydd wedi’i hwyluso, ynghylch profiad pobl—nid safbwynt y claf yn unig, ond safbwynt dinasyddion, ar draws maes iechyd a gofal. Felly, mae hynny'n sicr yn rhywbeth yn ein meddyliau ni yr ydym eisiau sicrhau y gall y panel adolygu ei ystyried yn uniongyrchol.

Mae hynny wedyn yn arwain at y pwynt olaf a wnaethoch chi, ynghylch arloesedd a hefyd olwg newydd ar y dyfodol. Rydym yn disgwyl i'r panel roi syniad o rai o'r heriau hynny ar gyfer y dyfodol. Mae gennym nifer o heriau sydd wedi’u crybwyll droeon yr ydym eisoes yn eu hwynebu. Mae hyn yn ymwneud ag edrych ar ble rydym nawr a ble y gallem fod yn y dyfodol, a’r opsiynau o ran cyrraedd yno, ac yn ymwneud â sut rydym yn wynebu ac yn ymdrin â’r heriau hynny eisoes. Felly, dyna iechyd a gofal gyda’i gilydd—integreiddio gofal sylfaenol ac eilaidd o fewn gofal iechyd, integreiddio gwahanol grwpiau o weithwyr proffesiynol, integreiddio iechyd a gofal cymdeithasol a rhannau eraill o'r sectorau cyhoeddus a phreifat hefyd. Felly, mae hyn yn ymwneud â gweld y dinesydd o fewn y gwasanaeth a'r hyn y mae angen i ni ei wneud i gael dewisiadau gwirioneddol i’w gwneud ynglŷn â dyfodol ein gwasanaethau. Oherwydd ni allwn ddianc rhag y realiti: mae’r swm ariannol sydd ar gael i ni gynnal gwasanaethau cyhoeddus yma yng Nghymru yn lleihau. Mae dewisiadau anodd ar gael i ni, ond mae gennym ddewisiadau i'w gwneud, a dylai’r adolygiad hwn ein helpu ni i wneud y dewisiadau hynny a chynnig her wirioneddol, yn fy marn i, i wleidyddion, pa un a ydynt yn y blaid lywodraethol, neu yn y gwrthbleidiau, ynghylch yr hyn y gallai’r dewisiadau hynny fod a’r hyn yr ydym yn barod i’w wneud wedyn.

Rwy’n gobeithio bod hynny’n ddefnyddiol o ran ymdrin â'r pwyntiau a wnaethoch. Byddwn yn parhau i siarad, wrth gwrs, drwy gydol cyfnod gwaith yr adolygiad ac yna’r adroddiad terfynol a’r argymhellion.