Diolch. Fy mwriad yw ceisio rhoi munud i Jeremy Miles, Mark Isherwood, Llyr Gruffydd a Michelle Brown.

Mae gogledd Cymru yn falch o’n treftadaeth ddiwydiannol—dur, glo, llechi a gweithgynhyrchu—ond hefyd o’r harddwch a’r diwylliant y gellir ei ganfod ar flaenau ein bysedd, o Eryri, castell Caernarfon a marina Conwy yn y gorllewin, i fryniau Clwyd, castell y Fflint a Theatr Clwyd yn y dwyrain. Yr wythnos diwethaf, gogledd Cymru oedd yr unig ranbarth yn y DU i gael ei gynnwys yn un o’r 10 rhanbarth gorau yn y byd gan Lonely Planet. Roeddem yn safle rhif 4, gyda’r modd y mae ein tirwedd ddiwydiannol flaenorol wedi cael ei hailddyfeisio i greu cyfres o atyniadau o’r radd flaenaf yn dal llygaid y beirniaid.

Mae Llywodraeth Cymru wedi mabwysiadu dull rhagweithiol o ymyrryd a gweithredu i roi hwb i’n heconomi yng ngogledd Cymru—yn llythrennol felly wrth i Ysgrifennydd y Cabinet roi tro ar y wifren sip yn Eryri—ond yr her i ni wrth symud ymlaen yw canfod y ffordd orau o wella cyfleoedd buddsoddi yn ein hasedau treftadaeth a thwristiaeth rhyfeddol er mwyn creu economi newydd ar gyfer gogledd Cymru, un sy’n adeiladu ar ein henw da yn rhanbarthol ac sy’n cynnig llwybr cynaliadwy i ffyniant ar gyfer ein pobl, ein cymunedau a’n busnesau—economi newydd sy’n cydnabod ein balchder yn ein gorffennol diwydiannol ac sy’n manteisio i’r eithaf ar hynny i roi hwb i’n cynnig treftadaeth, ond sydd hefyd yn dangos ein huchelgais a’n gobaith ar gyfer y dyfodol yn ymarferol.

Fel llawer o bobl eraill, cafodd fy ngwleidyddiaeth a fy ngwerthoedd eu siapio i raddau helaeth gan anrheithio gwaith dur Shotton yn ystod y 1980au. Er fy mod yn cydnabod bod y diwydiant dur yn dal i fod mewn cyflwr difrifol, mae safle Shotton wedi codi o ludw’r 1980au i greu nid un, ond dau fusnes proffidiol, hyfyw, sef Colorcoat a phaneli. Gyda Shotton, nid yw’n ymwneud yn unig ag achub ein dur, mae’n ymwneud ag adnewyddu’r diwydiant. Mae’n eicon arloesol posibl, gan fod dur Shotton, yn wir, yn rhan o adeiladau eiconig fel Stadiwm y Mileniwm a’r Shard yn Llundain.

Mae gennym sylfeini economaidd cryf i adeiladu arnynt ledled gogledd Cymru, ac mae’r sector gweithgynhyrchu uwch yn un o gonglfeini ffyniant y rhanbarth, o weithgynhyrchu enfawr Airbus UK i’r parciau diwydiannol a busnes yn Wrecsam, Glannau Dyfrdwy, Llanelwy ac i’r gorllewin o Delyn. Er mwyn bwrw ymlaen â hyn, mae angen i ni sicrhau bod pobl ifanc ac oedolion yn y rhanbarth yn meddu ar y sgiliau sy’n ateb galw cyflogwyr, ond sydd hefyd, yn bwysig, yn darparu pasbort personol i gyflogaeth gynaliadwy a boddhaol. Mae cysylltiadau rhwng addysg bellach, busnes a’r farchnad lafur yn tyfu. Mae gan Goleg Cambria gyfleuster hyfforddi awyrofod newydd sydd wedi elwa o dros £2 filiwn o gyllid Llywodraeth Cymru, ochr yn ochr â’r ganolfan awyrofod, menter ar y cyd rhwng Coleg Cambria a Phrifysgol Abertawe, sy’n golygu bod gan fyfyrwyr sy’n astudio cyrsiau awyrenneg a pheirianneg yn y rhanbarth fynediad at gyfleusterau hyfforddi o’r radd flaenaf.

Ond rwy’n credu y dylem gychwyn hynny un cam yn gynharach, a chroesawu’r cwricwlwm newydd a gynlluniwyd yng Nghymru i godi ymwybyddiaeth o farchnadoedd cyflogaeth a chyfleoedd sy’n dod i’r amlwg, a’r sgiliau sydd eu hangen gyda myfyrwyr ysgol. Byddai canolfan weithgynhyrchu uwch yng ngogledd ddwyrain Cymru yn allweddol i ddatblygu ein sgiliau rhanbarthol, gan wneud yn siŵr ein bod yn rhoi’r sgiliau i bobl fynd i’r byd gwaith, yn ogystal â chynorthwyo’r rhai sydd eisoes mewn gwaith i ddatblygu eu potensial ar sail barhaus. A chan symud ychydig i’r gorllewin, mae porthladd Mostyn, yn ddaearyddol ac yn ymarferol, yn cysylltu’r sector gweithgynhyrchu uwch yn y dwyrain â’r sector ynni yn y gorllewin, gan gludo’r adenydd A380 o safle Brychdyn i Toulouse, ac yn y blynyddoedd diwethaf daeth yn un o’r prif ganolfannau yn Ewrop ar gyfer adeiladu a gosod tyrbinau yn y sector ynni adnewyddadwy ar y môr.

Yn wir, mae’r sector ynni yn sector economaidd o werth uchel i ddyfodol gogledd Cymru, gyda chyfle i fanteisio ar gyfleoedd yn sgil Wylfa Newydd, gwynt ar y môr, prosiectau biomas ac ynni’r llanw. Er mwyn gwneud hyn yn llwyddiannus, bydd angen i ni fanteisio i’r eithaf ar gysylltiadau â sefydliadau addysgol a chanolfannau ymchwil, nid yn unig yng Nghymru ond dros y ffin yng ngogledd orllewin Lloegr. Hefyd, mae potensial clir gan y sector hwn i greu cyfleoedd cadwyn gyflenwi trawsffiniol.

Mae’n bwysig bod gennym y mecanweithiau ar waith i gefnogi prosiectau ym maes awyrofod, pecynnu, deunyddiau uwch, a bwyd a diod, ochr yn ochr â gweithredu i sicrhau ein bod ar flaen y gad yng ngogledd Cymru mewn ardaloedd twf sy’n dod i’r amlwg fel diwydiannau digidol a chreadigol, ond hefyd diogelu diwydiant traddodiadol ar gyfer y dyfodol i ateb gofynion byd mwy digidol—creu’r sgiliau cynaliadwy ar gyfer y dyfodol, gan ein galluogi i fod yn arweinydd byd ac arwain y ffordd.

Cychwynnais y ddadl hon drwy sôn am yr asedau twristiaeth rhyfeddol sy’n bodoli ledled gogledd Cymru. Wel, mae hyn yn rhoi gwerth economaidd yn ogystal â gwerth diwylliannol i’n rhanbarth. Twristiaeth yw’r brif ffynhonnell gyflogaeth mewn sawl rhan o’r rhanbarth ac mae’r economi ymwelwyr yn sylweddol. Mae’n bosibl dwyn ynghyd ein hanes a’n gobaith ar gyfer y dyfodol, gan fwrw ymlaen ag addewid maniffesto Plaid Lafur Cymru i greu coridor diwylliant ar draws gogledd Cymru—mwy o arwyddion, a chefnogi a hyrwyddo perlau ein twristiaeth yn well—ond cyfuno hyn gyda llwybr arloesedd sy’n cynnig swyddi, cyfleoedd a sgiliau da. Fel Aelod Cynulliad dros etholaeth lle y mae twristiaeth yn gyfrannwr mawr, byddaf yn gweithio mewn partneriaeth â chynrychiolwyr o fyd diwydiant a’r gymuned i fynd i’r afael ag unrhyw heriau a wynebwn ac i fwrw yn ein blaenau yn lleol. Rwy’n bwriadu gweithredu fel arwyddbost i gymorth ar gyfer lleoliadau a mentrau twristiaeth, gan ddod â chyfran deg i’n hardal.

Wrth adeiladu a chynnal economi newydd ar gyfer gogledd Cymru, mae partneriaeth yn hanfodol—partneriaeth rhwng y gweithlu, y gweithle a Llywodraeth Cymru, ynghyd â rhanddeiliaid eraill yn y sector a diwydiant. Mae’n rhaid i ni gydnabod—o ran y gwaith rydym yn ei greu a chymorth ar gyfer y sgiliau rydym yn eu hannog—y rôl y mae ein cymunedau a’n hundebau llafur yn ei chwarae yn cynhyrchu ffyniant economaidd. Fel undebwr llafur, rwyf wedi galw ers amser am gynnwys caffael a mynediad at gymorth ariannol fel cafeat mewn cymalau cymunedol, megis creu prentisiaethau, gwellau sgiliau gweithluoedd sy’n bodoli’n barod a chynnal telerau ac amodau da.

Mae gan y comisiwn seilwaith cenedlaethol arfaethedig y potensial i chwarae rhan arwyddocaol yn datgloi piblinell o brosiectau a chaffael yn y rhanbarth sy’n cefnogi twf economaidd ac yn creu cyfleoedd i’r bobl sy’n byw yn yr ardal. Byddwn yn annog ystyriaeth ofalus o strwythur a safbwynt y comisiwn i wneud yn siŵr ei fod yn adlewyrchu ac yn cynrychioli anghenion amrywiol ein cenedl yn well.

Gellir defnyddio ysgogiadau economaidd yn strategol i rymuso mentrau lleol a galluogi unigolion i gyflawni eu potensial mewn swyddi gwell yn nes at adref. Rydym yn gwybod mai busnesau bach a chanolig eu maint yw asgwrn cefn cyflogaeth leol a’n heconomi leol, ac yn aml maent yn elfen allweddol yn y gadwyn gyflenwi ehangach. Dylai unrhyw gamau i adeiladu economi newydd ar gyfer gogledd Cymru ystyried gwerth busnesau bach a chanolig eu maint a mentrau a ddatblygwyd i gefnogi eu twf a diwallu ein hanghenion yng ngogledd Cymru.

Ni ddylai unrhyw berson ifanc yng ngogledd Cymru deimlo bod yn rhaid iddynt adael eu teulu, eu cartref a’u cymuned er mwyn hyrwyddo eu rhagolygon. Neu os ydynt yn dewis mynd i ffwrdd i weithio, fel y gwnes i, ein lle ni yw sicrhau bod modd denu pobl yn ôl adref—croesawu’r cyfleoedd a grëwyd gan ddatganoli a’r swyddi y mae hyn wedi’u creu, gwneud i ddatganoli weithio’n well i ni a phobl ifanc gogledd Cymru, drwy greu mwy o amrywiaeth o swyddi a chyfleoedd da yn ein hardal.

Mae gwella seilwaith trafnidiaeth ein rhanbarth yn rhan allweddol o unrhyw strategaeth i ddatblygu ein heconomi, ac yn y pen draw, i ddatgloi potensial economaidd gogledd Cymru. Mae gwella’r A55, yr A494 a’r A43 yn rhan hanfodol o alluogi economi ddeinamig, ranbarthol yn ogystal â chaniatáu i bobl gael mynediad ymarferol at waith a busnes. Rydym yn gwybod bod y cyswllt o’r dwyrain i’r gorllewin ac fel arall yn allweddol ar gyfer teithio i ac o’r gwaith yn yr ardal, ond mae hefyd yn caniatáu mynediad at nifer o’n hatyniadau twristiaeth anhygoel, ac mae teithio rhwydd yn elfen graidd o hybu ein hapêl fel cyrchfan twristiaeth ac yn ganlyniad economi ymwelwyr. Gyda hyn mewn cof, rwy’n croesawu’r cyhoeddiad diweddar gan Lywodraeth Cymru i fwrw ymlaen â chynlluniau i wella rhannau o’r A55 a’r A494, yn ogystal ag edrych ar ffyrdd ychwanegol y gellir lleddfu traffig a gwella’r brif ffordd i mewn ac allan o ogledd ddwyrain Cymru. Rwy’n gwybod bod hyn yn bwysig i etholwyr, cymudwyr ac ymwelwyr fel ei gilydd.

Byddai system trafnidiaeth gyhoeddus integredig sy’n adlewyrchu realiti gwaith a bywyd modern yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol o ran gallu pobl i gyrraedd y gwaith, ond hefyd i fuddsoddiadau ac ymwelwyr allu ein cyrraedd. Mae datblygiad y system fetro, fel y’i cynigir ym maniffesto Plaid Lafur Cymru, yn cynnig ateb yn y tymor hir, ond yn y cyfamser mae angen i ni roi camau ar waith i sicrhau bod bysiau a threnau yn cysylltu’n well ac i wneud teithio’n llai trafferthus gyda system dalu integredig sy’n addas ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain.

Mae’r gallu i weithio ac i gyfathrebu wrth symud, boed hynny drwy Wi-Fi neu bwyntiau gwefru, hefyd yn allweddol wrth wneud ein trafnidiaeth gyhoeddus yn opsiwn mwy deniadol i bobl weithio, chwarae neu aros yn ein rhanbarth. A chan droi at fasnachfraint newydd Cymru a’r gororau, rydym ni yng ngogledd Cymru yn chwilio am ateb i’r heriau rydym wedi’u hwynebu droeon bellach wrth deithio i ac o’n prifddinas—teithiau sy’n fwy cydgysylltiedig o ran teithio a chysur—yn ogystal â gwell cysylltiadau â meysydd awyr yng ngogledd orllewin Lloegr a hyrwyddo mentrau ac atyniadau ledled gogledd Cymru.

Mae’n hanfodol ein bod yn gwneud ein cysylltiadau trawsffiniol yn fwy cystadleuol a deniadol. Mae’r llinell o Wrecsam i Bidston yn wythïen hanfodol yn ein cydgysylltedd. Mae gwir angen y gwelliannau i’r rheilffordd a’r gwasanaeth hwn. Nid yn unig y mae gogledd Cymru wedi’i chysylltu’n ffisegol â’n cymdogion agos yn ngogledd orllewin Lloegr, rydym wedi ein cysylltu’n economaidd hefyd. Gyda hyn mewn cof, rwy’n croesawu ymrwymiad Llywodraeth Cymru i gynnal uwchgynhadledd i arweinwyr o ardal Mersi Dyfrdwy a Phwerdy’r Gogledd er mwyn sefydlu cyfeiriad teithio, a’i chynnal, fel yr addawyd, o fewn 100 diwrnod cyntaf y Llywodraeth hon.

Yn awr yw’r amser i roi’r cynllun hwn ar waith, gan barhau i weithio gyda rhanddeiliaid a phartneriaid rhanbarthol, megis Bwrdd Uchelgais Economaidd Gogledd Cymru a Chynghrair Mersi a’r Ddyfrdwy, ac i Lywodraeth Cymru ddarparu’r ysgogiadau i hwyluso datblygiad economaidd ar draws gogledd orllewin a gogledd ddwyrain Cymru. Mae hyn yn rhywbeth rwy’n ymrwymo iddo’n bersonol ac yn wleidyddol.

Heddiw, hoffwn wneud yn glir fy mwriad i sefydlu grŵp trawsbleidiol yn y Cynulliad i fwrw ymlaen â’r gwaith hwn, fel Aelodau’r Cynulliad, i ychwanegu cefnogaeth a chryfder gwleidyddol i’r gwaith sy’n allweddol i lunio economi newydd ar gyfer gogledd Cymru. Ysgrifennydd y Cabinet, hoffwn gymryd y cyfle hwn i’ch gwahodd i fynychu cyfarfod agoriadol yn y Senedd a hefyd i gymryd rhan mewn digwyddiad lansio yng ngogledd Cymru?

Er na allwn ni yng Nghymru osgoi cysgod caledi a’r dyfroedd dieithr rydym ynddynt yn dilyn refferendwm yr UE, mae yna gyfle o hyd, ac yn fy marn i, mae yna ewyllys wleidyddol i wneud pethau’n wahanol; i gydweithio â’r Llywodraeth, rhanddeiliaid rhanbarthol, busnes, entrepreneuriaid, addysgwyr ac undebau llafur i greu economi newydd i ogledd Cymru—cydweithio ar economi newydd sy’n buddsoddi yn ein pobl, yn ein cymunedau a’n gwlad a gwneud i ddatganoli weithio ar gyfer gogledd Cymru.