Diolch i chi, Lywydd. Mae’r adeg hon o'r flwyddyn yn enwedig yn ein hatgoffa o bawb sydd wedi ymladd mewn brwydrau i warchod y ffordd o fyw sydd gennym heddiw. Eleni rydym wedi coffáu rhai o frwydrau mwyaf y rhyfel byd cyntaf. Cofiwn y rhai a gollodd eu bywydau yn Jutland ac yn ystod brwydr y Somme, yn enwedig ym Mametz Wood. Gwnaeth miloedd o filwyr Cymreig yr aberth eithaf. Bydd y flwyddyn nesaf yn nodi canmlwyddiant brwydr Passchendaele, un o frwydrau allweddol y rhyfel byd cyntaf, pan gollodd 70,000 o filwyr Prydeinig eu bywydau, llawer ohonynt o Gymru, gan gynnwys y bardd Hedd Wyn.

Mae’n rhaid i ni beidio ag anghofio'r rheiny a gollodd eu bywydau yn wrol i amddiffyn y rhyddid sydd gennym heddiw, a byddwn yn parhau i’w coffáu. Rwy'n siŵr y byddwch i gyd yn ymwybodol o'r Ffenestr Wylofus drawiadol o babïau yn Nhwr Llundain. Bydd y gwaith celf hynod hwn yn cael ei arddangos yng nghastell Nghaernarfon—y lleoliad cyntaf yng Nghymru i gynnal yr arddangosfa—tan 20 Tachwedd. Rwy’n eich annog i gyd i ymweld ag ef. Drwy'r rhaglen Cymru'n Cofio—Wales Remembers, byddwn yn parhau i nodi digwyddiadau arwyddocaol y rhyfel byd cyntaf.

Bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gefnogi Diwrnodau Lluoedd Arfog yng Nghymru. Maent yn rhoi cyfle i bobl Cymru ddangos eu gwerthfawrogiad a'u diolch i'r rhai hynny sy'n gwasanaethu ar hyn o bryd ac i gyn-filwyr.  Drwy ein rhaglen lywodraethu, rydym yn parhau'n ymroddedig i ddarparu cymorth a gwasanaethau parhaus i'n cymuned lluoedd arfog bresennol. Ers fy natganiad diwethaf, ym mis Mehefin, rydym wedi bwrw ymlaen â'r agenda lluoedd arfog. Hoffwn roi'r wybodaeth ddiweddaraf i chi ar nifer o fentrau yr ydym wedi’u creu.

Rydym wedi adnewyddu ein pecyn cymorth ac wedi cynhyrchu canllaw ar wahân ar gyfer personél sy’n gwasanaethu a'u teuluoedd, a elwir yn 'Croeso i Gymru'. Gyda'i gilydd, mae'r dogfennau hyn yn nodi'r cymorth sydd ar gael yng Nghymru ar gyfer personél sy’n gwasanaethu a chyn-bersonél y gwasanaeth a'u teuluoedd. Cawsant eu lansio yn ein cynhadledd cyfamod ym mis Medi, ac maent wedi croeso da gan ein partneriaid.

Rwyf wedi ymrwymo i gefnogi oedolion ifanc sy'n agored i niwed hefyd. Mae Llywodraeth Cymru wedi darparu £50,000 i Frigâd Troedfilwyr 160 a Phencadlys Cymru tuag at gyflawni llwybr cyflogadwyedd eu lluoedd arfog. Nod hyn yw rhoi cipolwg i ddynion a menywod ifanc ar y fyddin, ynghyd â'r hyfforddiant galwedigaethol yn y gweithle er mwyn eu galluogi i adeiladu eu sgiliau a’u hyder ac ennill cymwysterau a sicrhau cyflogaeth a phrentisiaethau. Lywydd, enghraifft dda o lwyddiant y llwybr yw stori’r dyn ifanc digartref o Ferthyr, a oedd yn aml yn gorfod chwilio am fwyd a chysgu allan. Mae'r rhaglen hon wedi ei helpu i newid ei fywyd ac mae bellach ar ei ffordd i greu gyrfa gyda'r Corfflu Logisteg Brenhinol.

Mae'r prosiect Cefnogi Plant Gwasanaeth mewn Addysg Cymru yn parhau i fynd o nerth i nerth. Mae storïau digidol a ffilmiau wedi eu datblygu i ddarparu hyfforddiant ychwanegol ar gyfer staff a chodi ymwybyddiaeth o'r heriau a wynebir gan blant y mae eu rhieni yn gwasanaethu yn y lluoedd arfog. Mae'r straeon digidol yn cynnig cipolwg unigryw ar fywyd y plant hynny yma yng Nghymru. Rydym yn ymwybodol bod tai yn un o'r heriau mwyaf sy'n wynebu cyn-filwyr a'u teuluoedd. Rydym wedi ymgynghori â'n partneriaid allweddol i ddarparu a datblygu llwybr atgyfeirio tai. Bydd hyn yn galluogi cyn-filwyr a'u teuluoedd i wneud penderfyniadau cytbwys am y dewis mwyaf priodol ar eu cyfer. Byddaf yn lansio'r llwybr ar 10 Tachwedd.

Mae Cadw'n Ddiogel Cymru i gyn-filwyr yn enghraifft dda o sut y mae gweithio gyda'n gilydd wedi gwneud gwahaniaeth i fywydau'r rhai sydd fwyaf agored i niwed yn ein cymunedau. Gall cyn-filwyr sydd ag anghenion iechyd penodol, ac sydd angen cefnogaeth ychwanegol gan y gwasanaethau brys ar adegau o argyfwng, gofrestru eu manylion gyda'r heddlu, a bydd eu hymateb yn cael ei addasu yn unol â hynny. Byddaf yn lansio'r cynllun hwn ar 23 Tachwedd.

Lywydd, rydym yn aml yn clywed am y cymorth gwerthfawr a ddarperir gan deuluoedd a gwŷr a gwragedd y rhai sy’n gwasanaethu. Mae llawer ohonynt wedi aberthu eu dewisiadau a'u cyfleoedd eu hunain er mwyn cefnogi eu hanwyliaid. Mae adegau pan fyddan nhw, hefyd, angen cymorth a'r cyfle i gael eu gyrfa eu hunain a datblygu eu sgiliau.

Fel y dywedais yn gynharach, bydd ein cynnig gofal plant yn helpu rhieni plant tair a phedair oed sy'n gweithio drwy ddarparu dysgu cynnar a gofal plant am ddim. Gall y cynnig roi dewisiadau i rieni am eu cyflogaeth, faint o oriau y maent yn dymuno gweithio a’r lleoliad. Rwyf wrth fy modd i ddweud wrthych fod Gwasanaethau Addurno D. J. Rees o Ferthyr wedi ennill gwobr aur yng nghynllun cydnabyddiaeth cyflogwr eleni—y cyntaf yng Nghymru am gefnogi a helpu aelodau o'r gymuned lluoedd arfog i ddod o hyd i gyflogaeth yma yng Nghymru.

Lywydd, byddwn yn parhau i gefnogi gwasanaeth GIG Cymru i Gyn-filwyr. Yn y dyfodol, byddwn yn ceisio creu dull mwy di-dor gyda'n partneriaid allweddol megis CAIS a'r Lleng Brydeinig Frenhinol i roi’r cymorth sydd ei angen i gyn-filwyr. Rydym wedi dod yn bell iawn, Lywydd, ond mae mwy i'w wneud. Mewn cyfnod heriol fel hwn, mae'n bwysig i ni symud ymlaen gyda'n gilydd, a chyda’n partneriaid allweddol, gallwn wneud gwahaniaeth i’r gymuned hon.