Part of 2. 2. Cwestiynau i Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, Llesiant a Chwaraeon – Senedd Cymru am 2:51 pm ar 9 Tachwedd 2016.
Diolch i’r Aelod am ei gyfres olaf o gwestiynau. Rwy’n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn neilltuo’r model cywir ar gyfer y ffurf gywir ar ofal arbenigol, lle bynnag y bo ar draws y wlad, pan fyddwn yn canolbwyntio ar ogledd Cymru, ac yn benodol ar Fangor, fel nad ydym ond yn dadlau am un safle ac un ganolfan ddaearyddol. Y perygl yno yw ein bod yn chwarae tair canolfan yn erbyn ei gilydd ac nid yw hynny’n ddefnyddiol o gwbl. Mae’n rhaid i ni ddeall yr hyn y mae’r dystiolaeth a’r cyngor clinigol gorau oll yn ei ddweud wrthym ynglŷn â’r hyn y dylai gwasanaeth arbenigol fod, yr hyn y dylai’r drafodaeth fod neu beidio â bod, ac yna yr hyn y gallwn ei ddisgwyl o ran canlyniadau i’r claf o ganlyniad. Yr hyn rydym yn ei wybod yw bod y gwasanaethau arbenigol hynny, lle y cânt eu creu, yn fwy tebygol o recriwtio staff ar batrwm cynaliadwy.
Felly, nid yw’r her yn fater syml o ddweud, ‘Nid yw wedi torri, felly nid ydym yn mynd i’w drwsio’, gan fod hynny ond yn golygu eich bod yn aros i wasanaeth fethu’n llwyr cyn i chi wneud y newid a’ch bod yn anwybyddu’r holl dystiolaeth a’r cyngor yn ei gylch, ac ni all honno fod yn ffordd iawn o gynllunio a darparu gofal iechyd mewn unrhyw ran o’n gwlad. Felly, nid ydym yn barod i wneud hynny. Ac nid dyna rwy’n disgwyl i’r byrddau iechyd ei wneud. Wrth iddynt fynd ati i ddiwallu anghenion eu poblogaeth leol, rwy’n disgwyl i fyrddau iechyd fod yn gwbl ymwybodol o holl dystiolaeth a chyngor y gwahanol wasanaethau sydd ganddynt sy’n datblygu eu lle a’u dealltwriaeth eu hunain mai eu dyletswydd yw darparu’r gofal iechyd gorau posibl i’w poblogaeth leol. Bydd hynny’n golygu y bydd angen newid y ffordd y mae rhai gwasanaethau’n cael eu darparu. Byddai peidio â gwneud hynny’n esgeuluso’r cyfrifoldebau sydd ganddynt i’r boblogaeth leol.
Byddwn yn gweld patrwm gwahanol o wasanaethau mewn gofal sylfaenol, gofal eilaidd a gofal trydyddol dros y pum mlynedd nesaf. Mae hynny’n bwysig, oherwydd fel arall, ni fyddwn ond yn esgus bod gweithredu’r model cyfredol o ofal, ymhen pum mlynedd, yn mynd i ateb anghenion ein poblogaeth, yn mynd i sicrhau ein bod yn recriwtio’r staff iawn yn y lle iawn a darparu’r gofal iawn. Yna, byddem yn twyllo ein hunain a byddem yn rhoi gwasanaeth gwael i’r cyhoedd. Nid wyf yn barod i wneud hynny ac ni ddylai byrddau iechyd fod yn barod i wneud hynny. Nid dyna’r arweiniad rwy’n ei roi fel Ysgrifennydd y Cabinet dros iechyd, ac rwy’n disgwyl i bobl eraill sydd o ddifrif eisiau i’r gwasanaeth iechyd lwyddo, ymuno yn y ddadl honno mewn ffordd lawer mwy agored eu meddwl ac i feddwl eto am ansawdd y gofal a ddarparwn. Mae ansawdd gwasanaethau a chanlyniadau gwasanaeth yn ysgogi’r hyn rwyf am ei weld a dylent ysgogi’r hyn y mae pob un ohonom am ei weld yn y gwasanaeth iechyd yma yng Nghymru.