Yn gyntaf oll, hoffwn ddiolch i chi am gyflwyno’r ddadl hon heddiw. Nid ydym yn gadael milwyr ar ôl ar faes y gad, ac ni ddylem eu gadael ar ôl pan fyddant yn dod adref. Roedd Deddf i beidio â gadael yr un milwr ar ôl yn rhywbeth roeddwn yn ymgyrchu drosti yn ystod yr etholiad.

Mae llawer o filwyr yn gwasanaethu, maent yn mynd drwy drawma, mae rhai ohonynt yn cael eu hanafu, ac yn anffodus ni fydd rhai ohonynt yn dychwelyd. A’r rhai sy’n dychwelyd, at beth y maent yn dychwelyd? Mae diffyg gofal iechyd, diffyg darpariaeth iechyd meddwl, yn enwedig, a diffyg tai—mae dod o hyd i dŷ yn broblem go iawn. Rwy’n credu ei bod yn warthus fod rhai cyn-filwyr yn byw ar y stryd. Mae yna rai milwyr sy’n dod adref ac yn colli cysylltiad â’u plant oherwydd eu bod yn cael eu categoreiddio fel rhai a allai fod yn dreisgar, ac mae hynny’n warthus.

Mae gennym gyfamod ar gyfer y lluoedd arfog, ond nid wyf yn credu ei fod yn ddigon da. Rwy’n credu bod angen deddfwriaeth i flaenoriaethu’r rhai sydd wedi gwasanaethu’n weithredol. Rydym yn gobeithio gwneud hyn yng Nghaerdydd ar ôl mis Mai 2017 os byddwn yn arwain y cyngor, gan ein bod yn credu y dylai’r bobl hyn gael eu blaenoriaethu.

Dylai’r gwaith o adnabod cyn-filwyr fod yn norm yn y GIG ac rwy’n gwybod nad yw hynny’n wir, yn llawer rhy aml. Dylai gweithwyr gofal iechyd proffesiynol gael hyfforddiant a dylem fod yn edrych ar arferion gorau. I’r rhai ohonoch sydd wedi gwrando arnaf yma, anaml y byddaf yn llongyfarch y Llywodraeth ar unrhyw beth, ond pan fydd milwyr yn dweud wrthyf ei bod yn llawer gwell yng Nghymru nag yn Lloegr, yna credaf fod hynny’n rhywbeth i’w ddathlu.

Mae llawer iawn o ewyllys da’n bodoli yn y maes hwn, ond yn ogystal â’r gorymdeithiau a’r anthemau, mae angen rhoi camau pendant ar waith fel nad oes unrhyw filwyr yn cael eu gadael ar ôl.

Rwyf wedi cael y fraint o osod y dorch ar ran Plaid Cymru Caerdydd ar ddydd Sul y cofio ers nifer o flynyddoedd. Eleni, byddwn yn gofyn i wleidyddiaeth plaid gael ei chadw allan o bethau. Rwy’n credu y byddai hynny o fudd i bawb.

Cyn i mi orffen, hoffwn sôn hefyd am y gwasanaeth gwych a gyflawnir gan y llynges fasnachol, yn enwedig y nifer o bobl sy’n byw yn y ddinas hon sydd wedi gwneud pethau gwych ar ran ein cyndadau a’n cynfamau, yn enwedig yn ystod yr ail ryfel byd. Pobl o bob cwr o’r byd—o Somalia, o Yemen, a llu o wledydd—ni wnaethant ymladd, ond roeddent yn arwyr hefyd. Diolch yn fawr.