Rwy’n bwriadu defnyddio’r Gymraeg a’r Saesneg yn y cyfraniad hwn.

First of all, where will these million Welsh speakers be in 2050? Will they be in Wales, in Britain or across the world?

Roedd cyfrifiad 2011, a oedd yn dangos gostyngiad yn nifer y siaradwyr Cymraeg, o’i gymharu â 2001, yn siomedig iawn. Os yw’r dirywiad yn parhau ar yr un gyfradd dros y 30 mlynedd nesaf, dim ond Gwynedd fydd â hanner ei phoblogaeth yn siaradwyr Cymraeg, a hynny o 1 y cant yn unig. Dyna sy’n rhaid ei wrthdroi. Y peth mwyaf brawychus oedd y gostyngiad yn y cymunedau lle y mae dros 70 ac 80 y cant o’r boblogaeth yn siarad Cymraeg. Dyma’r nifer y mae pobl, gan fy nghynnwys fy hun, yn credu sydd ei angen i’w gwneud yn iaith gymunedol. Pan fydd yn disgyn i 60 y cant, gan ddefnyddio mathemateg syml, ni fydd dau o bob pump o bobl y byddwch yn eu cyfarfod yn ei siarad, a’r tueddiad yw, ‘Gadewch i ni gadw at y Saesneg gan y bydd pawb yn fy neall.’

Yn fwy calonogol, rydym wedi gweld nifer y plant tair neu bedair oed sy’n gallu siarad Cymraeg yn codi o 18.8 y cant yn 2001 i 23.6 y cant yn 2011. Mae hyn yn dangos parhad y cynnydd o 11.3 y cant yn 1971. A gaf fi dalu teyrnged, fel y mae pawb arall wedi gwneud, i’r Mudiad Ysgolion Meithrin a Ti a Fi, sydd wedi gwneud gwaith rhagorol yn cael plant ifanc iawn i siarad Cymraeg? Mae’n ddrwg gennyf am hyn, Rhun, ond Ynys Môn yn unig a oedd â chyfran is o siaradwyr Cymraeg tair neu bedair oed na’r gyfran o’r boblogaeth yn ei chyfanrwydd o gyfrifiad 2011. [Anghlywadwy.]—senario os yw’n parhau wrth symud ymlaen oherwydd mae angen i ni newid. Nid yw hyd yn oed y da o’r hyn sy’n digwydd gyda rhai tair a phedair oed yn ddigon da. Mae angen i ni wneud yn siŵr fod plant yn dysgu Cymraeg yn yr ysgol. Rwy’n mynd i siarad mwy am hynny, yn y Gymraeg, yn nes ymlaen. Felly, ymddiheuriadau. Ni fanylaf arno yn awr. Mae angen i ni gael pobl i wneud hyn yn awr, oherwydd mae’n anhygoel o anodd dysgu Cymraeg fel oedolyn. Hefyd mae gennym lawer o bobl yn symud i mewn i Gymru na fyddant yn siaradwyr Cymraeg; mae gennym bobl yn symud allan. Gofynnaf y cwestiwn yn awr: a ddylai pobl sy’n symud i Lundain, y mae eu plant yn mynychu Ysgol Gymraeg Llundain, gael eu cyfrif gyda siaradwyr Cymraeg? Dyna gwestiwn y mae angen i ni roi rhywfaint o ystyriaeth iddo.

Bydd y cynnydd yn nifer y bobl ifanc sy’n siarad Cymraeg yng Nghymru yn sicrhau nad yw’r senario fwy pesimistaidd yn digwydd, cyn belled â bod y rhifau hyn yn cael eu cynnal a’u cynyddu. Ond unwaith eto, mae angen i blant siarad Cymraeg. Gallwn siarad am siaradwyr Cymraeg, ac mae gennyf lawer o brofiad o blant rhwng tair a 18 oed dros y blynyddoedd diwethaf yn mynd i ysgolion cyfrwng Cymraeg, ac mae gwahaniaeth rhwng gallu siarad Cymraeg a siarad Cymraeg. Mae’n wahanol iawn. Mae angen i ni gynyddu nifer y bobl sy’n ei siarad.

Mae’r Llywodraeth bresennol yn gwneud llawer: cefnogi mentrau iaith; cynlluniau gweithredu ar yr iaith; cynlluniau hybu’r Gymraeg; cymorth ariannol ychwanegol i’r Eisteddfod; digwyddiadau gyda gwersyll yr Urdd yn Llangrannog, er bod fy merch, ymysg eraill, yn dweud y gallent wneud gyda llawer mwy o fuddsoddiad yno o hyd; a’r buddsoddi mewn darparu ysgolion cyfrwng Cymraeg. Er gwaethaf ymrwymiad a chymorth cyfredol Llywodraeth Cymru—ac nid wyf yn credu bod neb yn amau ​​cefnogaeth Llywodraeth Cymru i hyn—byddwn yn hoffi gweld pum polisi yn cael eu gweithredu. Lle wedi’i warantu mewn darpariaeth Dechrau’n Deg trwy gyfrwng y Gymraeg i bob plentyn cymwys y mae eu rhieni yn ei ddymuno. Gadewch i ni ddechrau’n ifanc. Ar ôl i blant fynd i mewn i amgylchedd cyfrwng Saesneg, maent yn debygol o aros yno. Hyrwyddo manteision addysg cyfrwng Cymraeg i rieni plant tair oed. Y bwriad i o leiaf draean o blant Cymru fynychu ysgol cyfrwng Cymraeg. Nawr, fy ofn yw ein bod yn mynd i barhau fel rydym, ac yn y pen draw bydd gennym boblogaeth yng Nghymru lle bydd oddeutu ein chwarter yn ei siarad, ond bydd yn amrywio rhwng tua 20 a 40 y cant, ac ni fydd digon o siaradwyr Cymraeg yn unman iddi fod yn iaith y gymuned, yn iaith y gall pobl ei defnyddio bob dydd. Rwy’n byw yn Nhreforys lle y ceir nifer fawr o siaradwyr Cymraeg a chyfle i’w defnyddio, ond ni allwch ond ei defnyddio mewn nifer fach o lefydd. Mae’n ddrwg gennyf, Rhun.