Part of the debate – Senedd Cymru am 3:17 pm ar 15 Tachwedd 2016.
A gaf i ddiolch i chi am eich datganiad y prynhawn yma, Weinidog? Rwy’n croesawu’r cyhoeddiad bod yna gynllun cyflogadwyedd yn mynd i fod, a’r egwyddor gyffredinol o greu cynnig haws ei ddeall, mwy hyblyg, gyda chefnogaeth unedig drwy, yn yr achos yma, wrth gwrs, y gwasanaeth cyngor cyflogaeth. Ond, wrth gwrs, mae’r datganiad yn codi lot o gwestiynau hefyd, gan ei fod, yn ei hanfod, yn cyhoeddi bod yna gynllun cyflogadwyedd a bod yna wasanaeth cyngor cyflogaeth yn mynd i fod i chi ei wneud. Efallai y gallwch chi sôn ychydig ynglŷn â phwy fydd yn datblygu’r cynllun cyflogadwyedd. Rwy’n amau mai’r Llywodraeth y bydd, ond byddai’n dda gwybod, oherwydd, os ydych chi’n ei gyhoeddi erbyn mis Ionawr, nid oes llawer o amser i gynnwys gwahanol rhanddeiliaid yn y drafodaeth yna. Pryd ydych chi’n rhagweld y bydd y cynllun yn mynd yn weithredol? Ac efallai y gallwch chi sôn ychydig ynglŷn â’r adnoddau a chost gweithredu’r cynllun, a hefyd y gwasanaeth cyngor cyflogaeth rydych chi’n sôn amdano fe—pa fath o gapasiti fydd gan y gwasanaeth hwnnw, gyda faint o bobl rydych chi’n ei rhagweld y byddan nhw’n gweithio â nhw yn flynyddol—ac efallai sôn ychydig am y gost rydych chi’n ei rhagweld, ac o ba gyllideb rydych chi’n dychmygu y bydd yr ariannu’n dod ar gyfer hwnnw.
Rŷch chi’n sôn eich bod chi am gomisiynu’n genedlaethol, rheoli’n rhanbarthol, a delifro’n lleol. Rwy’n tybio—ac efallai fy mod i’n anghywir—eich bod chi’n rhagweld y bydd gan y partneriaethau sgiliau rhanbarthol ran i’w chwarae. Pa ystyriaeth ŷch chi wedi ei rhoi, wrth feddwl am y model yna, i efallai datganoli ychydig yn fwy o gyfrifoldeb i’r partneriaethau yna, yn sicr, efallai, o ran y cyllidebau ac yn y blaen sydd ynghlwm â’r maes yma? Byddwn i’n falch o glywed i ba raddau rŷch chi’n credu bod yna fwy o sgôp, efallai, i wneud hynny.
Hefyd, rŷch chi’n sôn, wrth gwrs, am ddarpariaeth pob oed—‘all-age’. Rwy’n tybio ein bod ni’n sôn am ôl-16 oed, ac efallai y byddech chi’n gallu dweud wrthym ni a ydych chi wedi ystyried estyn hynny i ôl-14, oherwydd byddwch chi’n gwybod cystal â fi, yn aml iawn, mae nifer o bobl wedi cyrraedd y pwynt lle maen nhw wedi gwneud penderfyniadau erbyn eu bod nhw’n cyrraedd yr oed yna, ac efallai ein bod ni’n eu dal nhw ychydig yn rhy hwyr, neu yn methu â’u dal nhw oherwydd ei bod hi’n rhy hwyr cyn iddyn nhw efallai wynebu sefyllfa o’r fath. Mae’r datganiad yn crybwyll y byddai’r ‘approach’ yn ‘all-age and all-encompassing’, ac eich bod chi’n edrych ar ‘approach’ sydd wedi integreiddio ac yn ‘incentivised’.
Rŷch chi’n sôn am foderneiddio ac effeithlonrwydd, ond nid wyf yn gweld y pwyslais ar sicrhau bod y gwasanaeth yn effeithiol hefyd. Rwy’n meddwl bod hynny’n ystyriaeth bwysig ac efallai y gallwch ehangu ynglŷn â sut rŷch chi’n bwriadu gwerthuso effeithiolrwydd y ddarpariaeth. Sut y byddwch chi’n mesur llwyddiant o dan y trefniadau newydd rŷch chi’n sôn amdanynt heddiw? Mae llawer o lwyddiant yr hyn rŷch chi yn gobeithio ei gyflawni, o beth rwy’n ei weld yn y datganiad, yn mynd i ddibynnu hefyd, i raddau beth bynnag, ar Lywodraeth y Deyrnas Unedig ac efallai nad yw'r record yn y cyfnod diwethaf yma yn rhoi lot o hyder i rywun pan fyddem ni’n edrych ar y modd mae’r lefi prentisiaethau, er enghraifft, wedi cael ei drin ag ef. Efallai, gan fy mod i’n sôn am y lefi, gallwch chi efallai ddweud sut rŷch chi’n rhagweld y gallai hwnnw atgyfnerthu neu ‘complement-io’ y ddarpariaeth yma yr ydych yn ei chyhoeddi heddiw. Mi glywsom ni yn gynharach am y cyhoeddiad ddigwyddodd ddoe ynglŷn â lefel yr ariannu a fydd yn cael ei chlustnodi gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig. Byddwn i hefyd yn awgrymu bod yn rhaid i ni beidio â thybio bod hynny’n arian newydd o reidrwydd oherwydd, wrth gwrs, rŷm ni’n colli mewn ffyrdd eraill hefyd. Ond byddai’n ddiddorol gweld sut rŷch chi’n gweld cyfraniad y lefi yna yn chwarae allan o fewn y cyd-destun yma.
Pan fyddem ni’n sôn am y maes yma, wrth gwrs, un elfen gwbl greiddiol yw’r elfen a’r angen i farchnata a hyrwyddo gwerth caffael y sgiliau yma i bobl sydd ddim mewn cyflogaeth neu hyd yn oed mewn cyflogaeth—efallai yn fwy felly. Mae angen, byddwn i’n tybio, ymdrech farchnata gref y tu cefn i raglenni o’r fath ac efallai y byddwch chi’n gallu sôn ychydig—oherwydd mi fydd y DWP, awdurdodau lleol a’r darpariaethau yng nghyd-destun iechyd ac yn y blaen yn gyrru ac yn creu ychydig o alw, ond, wrth gwrs, yn benodol efallai yn fwy i bobl sydd mewn cyflogaeth—am ble rŷm ni’n sicrhau ein bod ni yn gwerthu hwn i gyflogwyr, i bobl ifanc, i rieni a’r gwahanol grwpiau yna allan yna rŷm ni am eu gweld yn manteisio ar y ddarpariaeth. Diolch.