Mae Cymru o ddifrif yn wlad o chwedlau. Ond, yn rhy aml o lawer, maent yn cael eu hanwybyddu. Rwyf wedi sôn am Billy Boston yma cwpl o weithiau, chwedl Tiger Bay, ond does dim byd wedi cael ei wneud am y peth. Gobeithio y gall hynny newid. Cyn pob digwyddiad chwaraeon rhyngwladol, byddwn yn canu 'Gwlad beirdd a chantorion, enwogion o fri', ac mae'n glir bod Cymru yn wlad o feirdd, cantorion ac enwogion o fri. Ond pan fyddwch yn cerdded o amgylch ein prifddinas, rydych chi'n fwy tebygol o weld strydoedd wedi’u henwi ar ôl y Normaniaid a’n gorchfygodd ni yn hytrach na'r Cymry a geisiodd ein hachub ni. Os byddwch yn mynd allan ar 25 Ionawr, Santes Dwynwen, os ydych i gyd yn mynd allan, rydych chi'n fwy tebygol o ddod ar draws hagis a Noson Burns na Santes Dwynwen, nawddsant cyfeillgarwch a chariad Cymru. Ac, fel y gwyddoch, mae’r un fath ar Ddydd Gŵyl Dewi, gan fy mod yn cofio, yn 2011, crëwyd ar gyngor Caerdydd Ŵyl Dydd Gŵyl Dewi, ac ni allem gael cwmni Brains, o bawb, i gefnogi'r ŵyl, ond eto maent yn barod i gefnogi Diwrnod Sant Padrig-rhyfedd.

Felly, chi'n gwybod, er y dylid dathlu ein bod yn gwerthu Cymru a'n diwylliant dramor, mae angen i ni hefyd werthu ein diwylliant i'n pobl ni ein hunain yng Nghymru. Pwy sy’n gwybod am Sycharth, llys Owain Glyndŵr a chanolbwynt bywyd diwylliannol yr adeg honno? Gallai fod yn atyniad mawr i dwristiaid, ond mae'n fryn segur ag iddo hen arwydd tolciog sydd prin yn datgan ei bwysigrwydd. I mi, mae hynny'n dweud y cwbl am Gymru. Wyddoch chi, faint o bobl yma sy’n gwybod am Dafydd ap Gwilym? Roedd yn rhaid i Americanwr ddweud wrthyf i pwy oedd ef rai blynyddoedd yn ôl—bardd gwych, a oedd yn enwog yn rhyngwladol yn y bedwaredd ganrif ar ddeg; un o feirdd mwyaf Ewrop. Eto i gyd mae pawb yn gwybod pwy oedd Shakespeare. Nawr, mae gennym yr holl eiconau diwylliannol hyn nad ydynt yn cael eu defnyddio.

Digwyddodd y daith reilffordd gyntaf erioed rhwng gweithfeydd haearn Merthyr ac Abercynon ym 1804, a beth sydd yno nawr? Unwaith eto, dim ond llwybr a hen arwydd a phlac tolciog budr. Yn rhan fwyaf o wledydd y byd, byddech yn cael taith trên thema i fyny yno a rhyw fath o ganolfan ymwelwyr yn dathlu hanes Cymru a'r chwyldro diwydiannol. Mae gennym wlad a diwylliant yr ydym yn falch ohonynt, ond mae angen eu gwerthu. Ac os ydym yn eu gwerthu, byddai pobl yn eu prynu. Mae Prif Weinidog Cymru yn mynd ar dripiau i America, ond dwi ddim yn gweld llawer o ganlyniadau, gan fod Hollywood wedi disgyn mewn cariad ag Iwerddon ac â'r Alban, gyda ffilmiau mawr yn dathlu eu chwedlau. Ond, wyddoch chi, fel cefnder Celtaidd iddynt, rydym yn parhau i fod yn anhysbys. Mae hyd yn oed ein harwr rygbi, Gareth Thomas, a ysbrydolodd cynifer o bobl pan ddaeth allan, wel, yn y ffilm amdano, Gwyddel yw ei gymeriad, oherwydd eu bod yn teimlo nad yw bod yn Gymro yn ddigon hysbys yn rhyngwladol i gyfiawnhau cymeriad.

Croesawaf y fenter ffilm am y Brenin Arthur-gwych, gwych. Ond beth am ffilm am dad democratiaeth Cymru, Owain Glyndŵr? Mae’r seren fyd-eang Matthew Rees eisoes wedi cyhoeddi ei fod yn benderfynol o wneud ffilm Gymreig sy’n cyfateb i 'Braveheart'. Nawr, a fyddai Llywodraeth Cymru yn cefnogi prosiect o'r fath? Weinidog, beth am gynnal digwyddiad, efallai ar Ddydd Gŵyl Dewi yn 2017, a gwahodd y sgriptwyr a’r actorion mwyaf disglair a'r gorau i Gaerdydd, i Gymru, i siarad am symud y prosiect hwn yn ei flaen? Rwyf i’n credu y gallai ffilm am Owain Glyndŵr wneud i Gymru yr union beth a wnaeth 'Braveheart' i’r Alban. Ac yn y llyfr ‘Tourism in Scotland’, roedd yn dangos bod 39 y cant o’r ymwelwyr â Stirling, ym 1997, wedi dweud bod 'Braveheart' wedi dylanwadu ar eu penderfyniad, a dywedodd 19 y cant mai dyna oedd y rheswm dros ei hymweliad. Felly, chi'n gwybod, mae llawer o bethau da yno, ac rwy’n gobeithio y bydd yr ymgyrch yn llwyddiant ac yn dod â swyddi y mae mawr angen amdanynt i Gymru, gan fod angen i Gymru ddathlu ei chwedlau, felly croesawaf eich menter. Ond rwy'n credu ei bod yn bwysig hefyd nad ydynt yn gwneud hyn am un flwyddyn yn unig; mae'n amser rhoi’r balchder yn ôl yng Nghymru o'r dydd hwn ymlaen a phob dydd wedi hynny, ac mae'n amser i ni gael gwared ar glogyn llethol gwladychiaeth. Diolch.