Diolch i chi, Lywydd, a diolch i'r Aelodau am eu sylwadau ar yr adroddiad heddiw. Mae'r adroddiad hwn yn amlinellu gwaith rhagorol y comisiynydd a'i swyddfa, ac yn codi materion ymarferol pwysig sy'n effeithio ar blant a phobl ifanc. Gwrandewais yn astud iawn ar gyfraniadau’r Aelodau yma y prynhawn yma.

Rwy’n parhau i weithio'n agos gyda'r comisiynydd i sicrhau y cynigir eiriolaeth yn weithredol i bob plentyn. Mae'r cynnig hwn yn flaenoriaeth yn y cynllun gweithredu ar gyfer dull cenedlaethol o eirioli, ac rwy'n ymwybodol bod Llyr ac eraill wedi codi’r mater penodol hwnnw. Mae ein rhaglen o ‘Symud Cymru Ymlaen’ yn cynnwys ystod o ymrwymiadau a fydd yn cael effaith uniongyrchol ar gyflawni amcanion ein strategaeth tlodi plant. Gwnaeth Dawn Bowden gyfeiriadau cryf at yr effaith y mae tlodi mewn gwaith yn ei gael, yn arbennig ar deuluoedd a phobl ifanc. Mae'n rhywbeth yr ydym yn ymwybodol iawn ohono, ac rydym yn gweithio ar draws y Llywodraeth gyda Ken Skates, y Gweinidog arweiniol, yn arbennig. Mae trechu tlodi yn rhywbeth yr ydym yn ymwybodol ohono o ran ein hymrwymiadau maniffesto ar swyddi, twf a chyfle.

Mae'r comisiynydd wedi croesawu ein hymrwymiad i ddarparu amddiffyniad cyfartal i blant. Mae ‘Symud Cymru Ymlaen' yn ailddatgan ein bwriad i fwrw ymlaen â deddfwriaeth ar sail drawsbleidiol a fydd yn cael gwared ar yr amddiffyniad o gosb resymol. Mae angen i ni helpu rhieni gan gynnig ffyrdd iddynt fod y gorau un y gallant ar gyfer eu plant. Gwnaeth Jenny grybwyll y mater o dyfu i fyny yn iach, a rhan o'r rhaglen honno yw annog rhieni i fod yn rhieni da fel y gallant roi dechrau da mewn bywyd i'w plant ifanc.

Hoffwn gyfeirio at rai o'r pwyntiau y mae Aelodau wedi'u codi ac mae ganddynt farn gref arnynt yma heddiw. Byddaf yn ceisio ymateb i'r rhan fwyaf o'r pwyntiau hynny, os caf. O ran y mater cyntaf, soniodd Darren Millar am gofrestru addysgu yn y cartref, yn ogystal â Llyr, ac roedd eu safbwyntiau yn gwrthwynebu ei gilydd ychydig, ond yr un egwyddor, rwy’n meddwl, sydd y tu ôl i sylwadau'r ddau Aelod, sef amddiffyn pobl ifanc, ac rwy'n credu mai dyna y mae’n rhaid i ni fod yn ystyriol ohono. Mae Kirsty Williams a minnau yn trafod sut y gallai edrych yn y dyfodol, ond, yn y pen draw, y peth pwysig i ni i gyd yw diogelu’r unigolyn. Rwy'n credu mai dyna ddylai lywio ein proses o wneud penderfyniadau, ond rwyf yn cydnabod bod hefyd lawer o dystiolaeth o’r naill ochr a gyflwynir i ni ac i Aelodau, o ran gwneud penderfyniadau tymor hwy.

A gaf i godi mater y gwasanaethau iechyd meddwl ar gyfer plant a phobl ifanc? Unwaith eto, rwy’n credu ein bod wedi cymryd camau breision o ran cyflenwi. Soniodd Darren Millar am yr uned yn ei etholaeth ef, uned flaenllaw, ac rwy'n ddiolchgar iddo am godi'r mater hwnnw yma heddiw, gan gydnabod y gwaith gwych sy'n cael ei wneud yno. Ond rwy'n credu mai’r hyn y mae’n rhaid i ni ei wneud hefyd yw troi’r telesgop y ffordd arall, mewn gwirionedd, gan fod trin iechyd meddwl yn ffaith, ac mae'n rhaid i ni wneud hynny, a pharhau i wneud hynny, ond, mewn gwirionedd, yr hyn y mae’n rhaid i ni ei wneud yw atal pobl ifanc rhag dioddef problemau iechyd meddwl yn y lle cyntaf. Dechrau'r daith honno yw’r pethau y siaradodd Jenny amdanynt—lles unigolyn, gydag ymagwedd gynhwysfawr tuag at lwyddiant, mynd i'r afael â'r materion sy'n ymwneud â phrofiadau niweidiol mewn plentyndod fel nad ydym yn syrthio i mewn i’r fagl honno o wasanaethau iechyd meddwl yn nes ymlaen. Mae ymateb i’r broblem yn llawer anoddach bryd hynny. A dweud y gwir, yr hyn yr ydym yn dymuno ei wneud yw atal y cyflenwad, eu hatal rhag dod i mewn i'r system yn y lle cyntaf. Dyna pam mai dull y Llywodraeth o ymdrin ag iechyd a lles yw atal ac ymyrryd yn gynnar. Rwy'n sicr mai hwn yw’r peth iawn i'w wneud. Rydym yn ymwybodol o'r pwysau yn y system CAMHS, ond rydym yn ymdrechu i gyflawni hynny.

Cyfeiriodd Darren Millar at annibyniaeth y comisiynydd a chomisiynwyr, a byddai'n anghywir i ddweud nad oes gan y Cynulliad swyddogaeth yn hyn, gan fod gweithdrefnau craffu a galw i mewn pwyllgorau yn gyfredol, a gall Aelodau alw y comisiynydd i graffu ar y broses honno yn annibynnol o’r Llywodraeth. Felly nid wyf yn cydnabod y mater ynghylch cyfaddawdu comisiynwyr a'u gallu i fod yn annibynnol. Mae gan y Cynulliad swyddogaeth gref yn hynny.