Part of the debate – Senedd Cymru am 4:03 pm ar 22 Tachwedd 2016.
Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf i ddechrau drwy ganmol arfer Llywodraeth Cymru o gynnal adroddiad interim? Mae hwn yn newid pwysig mewn polisi cyhoeddus, ac mae'n ymddangos i mi yn arfer da iawn yn wir i adolygu'r sefyllfa yn drylwyr ac yna i ofyn am ffyrdd y gellid gwella gorfodi cyflwyno’r polisi. Felly, rwyf wir yn credu bod hynny i'w groesawu, ac rwy’n gobeithio y bydd yr Ysgrifenyddion Cabinet eraill a fydd yn ymwybodol o'r arfer hwn yn ei ddilyn.
Hoffwn ganolbwyntio ar yr adroddiad interim, ac mae'n eithaf cytbwys. Mae pethau sydd yn amlwg wedi gweithio'n dda ac mae rhai meysydd sydd angen rhywfaint o sylw. Mae'r adroddiad interim yn dweud y bu cynllunio cymharol wael. Efallai mai rhan o'r broblem yw bod eich rhagflaenydd wedi nodi nad oedd y Llywodraeth ond yn disgwyl cofrestriad o tua 20 y cant erbyn y cam hwn. Wel, rydych chi wedi gwneud llawer yn well na hynny, ond nid wyf yn credu bod hynny wedi bod o gymorth mawr. Rwy’n meddwl bod hynny wedi anfon y signal anghywir, a byddai wedi bod yn well i chi ddweud eich bod yn disgwyl i bobl, o fewn y flwyddyn honno, fodloni eu rhwymedigaethau.
Rwyf hefyd yn credu bod canfyddiad yr adroddiad bod awdurdodau lleol braidd yn ddryslyd ynghylch sut y bydd gorfodaeth yn cael ei symud ymlaen, sut maent yn berthnasol i Rentu Doeth Cymru—ac fe wnaethoch gyfeirio at y swyddogion gorfodi sydd yn Rhentu Doeth Cymru ac wedyn y rhai a fydd yn yr awdurdodau lleol. Mae sut y bydd y rhain yn cyfuno, sut y bydd y timau hyn yn gweithredu ac yn sicrhau bod adnoddau priodol ar gael ar gyfer gorfodi, rwy’n meddwl yn fater allweddol, ac mae hynny wedi cael ei nodi yn yr adroddiad.
Mae ymwybyddiaeth o gofrestru gorfodol fel gofyniad yn eithaf isel ymhlith landlordiaid, ac rwy'n credu mai’r sefyllfa yr ydym ynddi yw—chi’n gwybod, mae rhywbeth dros 50 y cant yn awr wedi cofrestru, ond rwy’n amau mai’r rhai nad ydynt wedi cofrestru yw’r grŵp anoddach i’w gyrraedd, yn ôl pob tebyg y landlordiaid hynny sydd â llai o eiddo, a gall rhai ohonynt hefyd fod yn ddi-hid iawn am eu rhwymedigaethau. Rwy'n meddwl bod y rhan fwyaf ohonynt yn ôl pob tebyg yn anymwybodol ohono yn unig. Yn awr, wrth gwrs, maent yn gyfrifol am y diffyg ymwybyddiaeth, ond rhan o'r broblem, rwy’n meddwl, yw bod y strategaeth hyrwyddo wedi bod yn llwyddiannus mewn rhannau ond efallai nid yn llwyddiannus iawn wrth gyrraedd y rheini. Felly, rwy’n meddwl bod angen i chi ailwampio'r strategaeth hyrwyddo. Mae hyn hefyd yn arwain at fy mhwynt, os ydych yn awr yn symud at orfodi yn hytrach nag ymestyn y terfyn amser, rwy’n gobeithio y byddwch yn sicrhau ein bod ni'n gymesur yn ein hymateb, oherwydd, ar hyn o bryd, gallai gorfodaeth olygu dim ond sicrhau eu bod yn cofrestru, ac nid wyf yn meddwl o reidrwydd bod angen i ni symud yn gyflym i sancsiynau lle gall pobl fod wedi bod yn anymwybodol ac, unwaith y bydd wedi cael ei ddwyn i'w sylw yn fwy gweithredol, yna maent yn cofrestru yn gyflym. Dylai hynny fod yn nod er mwyn i ni sicrhau y gall y newid polisi hwn weithio'n effeithiol.
Calonogwyd fi hefyd i ddarllen bod yr hyfforddiant a ddarparwyd yn ymddangos i fod wedi bod yn effeithiol iawn. Sylwaf fod tua hanner y rheiny a gymerodd ran wedi dweud ei fod wedi arwain yn uniongyrchol at welliant yn eu harfer eu hunain. Yn awr, mae hynny'n ganlyniad da ond mae'r adroddiad interim yn dweud bod angen cynyddu’r hyfforddiant. Mae arnom angen mwy ohono, ac rwy’n meddwl y gall hynny hefyd fod yn rhywbeth y bydd yn rhaid i chi ei wella ychydig a’i adolygu wrth i chi ddod at y landlordiaid hynny sy'n llai profiadol neu’n llai cyfarwydd â—gyda phortffolio eiddo llai, ac nad ydynt yn neilltuo cymaint o amser efallai i’r rhwymedigaethau sydd ganddynt. Felly, rwy’n meddwl bod rhai arwyddion clir yn yr adroddiad hwn am sut y gallwch ddatblygu’r polisi hwn, ond rwy’n derbyn ei fod wedi bod yn ddatblygiad pwysig mewn polisi cyhoeddus, ac mae'n rhywbeth yn awr lle’r ydym yn hollol barod i edrych ar y dystiolaeth. Os ydyw’n cynhyrchu safonau uwch ar gyfer y sector, mae hynny’n mynd i fod yn dda ar gyfer y sector, mae hynny'n mynd i fod yn dda ar gyfer landlordiaid a bydd yn dda ar gyfer tenantiaid. Felly, byddwn yn cadw golwg ar hyn, ond rwy’n meddwl y gallaf roi dwy hwrê ar y cam hwn.