9. 6. Datganiad: Y Diwydiant Bwyd a Diod

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:14 pm ar 22 Tachwedd 2016.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lesley Griffiths Lesley Griffiths Labour 5:14, 22 Tachwedd 2016

(Cyfieithwyd)

Diolch, Simon Thomas. Rydych wedi gofyn nifer sylweddol o gwestiynau, a byddaf yn ceisio eu hateb, ond byddaf yn dechrau trwy ddymuno’n dda i’ch mab yn ei ddewis gyrfa. Rydych chi'n iawn am ôl-Brexit, a cheisiais ddweud hyn yn fy atebion i Paul Davies, er ein bod, wrth gwrs, yn chwilio am farchnadoedd newydd, mae'r rhain yn cymryd amser hir i gael eu sefydlu. Fel y dywedais, rwyf wedi gweld hyn yn digwydd wrth geisio cael ein cig oen yn ôl i America—mae wedi cymryd saith mlynedd. Felly, mae'n bwysig iawn, wrth inni geisio dod o hyd i’r marchnadoedd newydd hynny, ein bod hefyd yn gweld beth y gallwn ni ei wneud i barhau i allforio i Ewrop. Yn sicr, unwaith eto, y neges yr wyf yn ei chael yw bod yn rhaid inni gael y mynediad dilyffethair hwnnw heb dariff i Ewrop yn y dyfodol.

Felly, mae nifer fawr o sgyrsiau yn digwydd. Byddaf yn mynd allan i Frwsel eto at y cyngor pysgodfeydd—bydd y sgyrsiau hynny yn parhau ar gyrion hynny. Pan es i SIAL, unwaith eto, cawsom drafodaethau—roedd Hybu Cig Cymru yno yn hybu ein cig coch ni ac, unwaith eto, cefais drafodaethau gyda dirprwyaeth o Taiwan a dirprwyaeth o Japan. Byddwch wedi clywed fy nghydweithiwr, Ken Skates, yn siarad am y trafodaethau a gafodd allan yn Japan—eto, bydd bwyd a diod wedi cael sylw yno. Felly, mae’n ymwneud â sicrhau ein bod allan yno.

Un o'r rhesymau dros gael, am y tro cyntaf erioed, ddigwyddiad rhyngwladol ddiwedd mis Mawrth y flwyddyn nesaf yng Nghasnewydd yw annog mwy o bobl i ddod i Gymru. Felly, dim ond ychydig o ddyddiau cyn—mae’r amseru wedi bod yn benodol iawn—i ni gynnal y digwyddiad yn y Celtic Manor, mae digwyddiad mawr yn cael ei gynnal yn Llundain, felly rydym yn gobeithio y bydd pobl yn aros ac yna yn dod i Gymru i’r digwyddiad yma. Dyna beth arall yr ydym yn ei wneud am y tro cyntaf. Soniasoch am wobrau bwyd, ac rwy'n sicr yn edrych ar hynny i weld a allwn ni, o bosib, glymu i mewn â'r digwyddiad hwnnw, oherwydd credaf ei bod yn bwysig iawn. Mae gennym stori dda iawn i'w hadrodd am fwyd a diod. Fel y dywedais, nid yw'n anodd gwerthu cynnyrch Cymreig, gan fod y brand mor gryf, felly mae angen inni gynaeafu tra bod y tywydd yn deg, os mynnwch—mae'n bwysig iawn ein bod yn parhau i wneud hynny.

Soniasoch am y £7 biliwn. Yr uchelgais oedd cael cynnydd mewn trosiant o 30 y cant erbyn 2020. Yn wir, ni yw un o'r gwledydd sy'n perfformio orau o fewn y farchnad adwerthu bwyd yn Ewrop, ac mae amaethyddiaeth, pysgota a gweithgynhyrchu bwyd wedi’u cynnwys yn y targed hwnnw.

Gofynasoch am yr ardoll ar gig coch. Rwy’n ymwybodol fod digwyddiad yfory gyda HCC. Yn wir, rwy’n cwrdd ag Andrea Leadsom ddydd Iau yn Llundain, ac mae'r ardoll ar gig coch ar yr agenda. Ers i mi fod yn y swydd, rwyf wedi cael llawer o wybodaeth gymysg am yr ardoll hon, a gwn fod rhai pobl—. Mae angen i ni roi trefn ar hyn, rwy’n meddwl—mae wedi cymryd amser hir i gyrraedd yma. Felly, mae ar yr agenda, ac efallai y gallaf roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau, Ddirprwy Lywydd, yn dilyn y cyfarfod ddydd Iau.

Ni allaf roi’r eglurder yr ydych yn ei geisio o ran enwau bwyd sydd wedi’u gwarchod a dynodiadau daearyddol sydd wedi’u gwarchod, oherwydd nid oes gennym yr wybodaeth ar hyn o bryd. Ond mae cynhyrchwyr bwyd yng Nghymru yn awyddus iawn ei fod yn parhau—maent yn credu ei fod yn bwysig iawn. Yn sicr, yn y trafodaethau yr wyf wedi’u cael gydag Alison o Halen Môn yn Ynys Môn, mae hi'n dweud wrthyf pa mor bwysig ydyw i’w busnes. Felly, rydym yn ymwybodol iawn o hynny a byddwn yn gwneud ein gorau glas—pa un a fydd hynny yn golygu parhau â'r cynllun hwnnw neu gael ein cynllun ein hunain, rwy'n credu y bydd hynny’n dod yn gliriach yn nes ymlaen.

Rwy’n meddwl eich bod yn hollol gywir am wastraff bwyd. Cwpl o wythnosau yn ôl, roeddwn yn y Cyngor Prydeinig-Gwyddelig, ac roedd yn canolbwyntio ar wastraff, yn Guernsey. Daeth Tesco i roi cyflwyniad i ni. Mae uchelgais eu targed yn mynd i fod yn 100 y cant—nad oes dim o'u bwyd yn mynd i wastraff bwyd. Gallai hynny achosi heriau os oes gennych Tesco gwledig iawn—os nad oes rhywun sy'n gallu dod i gasglu'r bwyd ar ddiwedd y dydd—ond rwy’n credu bod honno’n uchelgais wych i’w chael. Mae angen i ni fod yn gwneud rhagor gyda'n harchfarchnadoedd yng nghyswllt hynny. Ond, yn sicr, rwy’n credu bod angen ystyried cael targed ar gyfer gwastraff bwyd, oherwydd, fel y dywedwch, mae llawer iawn o fwyd yn cael ei wastraffu, a chredaf y byddai'r rhan fwyaf ohonom yn meddwl ei fod yn hollol annerbyniol.