Mae’n ddiddorol iawn clywed eglurhad Andrew R.T. Davies am y gwaith y mae’n ei wneud yn y maes hwn. Fel y mae Huw Irranca-Davies ac Andrew wedi nodi, mae’n ffordd o sicrhau cymaint o gynnyrch ag y bo modd heb ddefnyddio cemegau, a harneisio grym natur yn ddeallus. Yn ôl Sefydliad Bwyd ac Amaeth y Cenhedloedd Unedig, rhaid i gynhyrchiant bwyd gynyddu 60 y cant er mwyn gallu bwydo poblogaeth y byd sy’n tyfu. Mae data mawr yn arf pwerus sy’n seiliedig ar dystiolaeth ar gyfer datblygu cynaliadwy yn y tymor hir drwy wella’r cyfleoedd economaidd i ffermwyr, yn ogystal ag iechyd defnyddwyr.

Gwelsom yr hyn a ddigwyddodd yn Zimbabwe, lle yr arweiniodd lefelau critigol o gnydau’n methu yn 2013 at berygl o ddiffyg maeth cronig i 2 filiwn o bobl. Gall data mawr helpu i atal y mathau hynny o bethau rhag digwydd, drwy ragweld yr amodau tywydd sy’n arwain at gnydau’n methu, ond hefyd drwy liniaru a chynhyrchu ffyrdd gwahanol o ddelio â’r broblem. Rwyf wedi siarad droeon am y diffyg masnach arddwriaeth sydd gennym yn y DU, ac yn enwedig yng Nghymru, ac mae hyn yn un o’r ffyrdd y gallem ddod yn hunangynhaliol mewn garddwriaeth yn effeithlon iawn, yn ogystal â’i defnyddio fel marchnad allforio.

Rwyf eisiau canolbwyntio ar ddwy wlad sy’n dominyddu’r farchnad arddwriaeth braidd, ac sydd wedi defnyddio data mawr yn effeithiol iawn. Un ohonynt yw Chile, sydd ar begwn deheuol De America. Mae ei hardal arddwriaethol wedi’i chanoli yn nhalaith Valparaíso, o ble yr allforir mwy na dwy ran o dair o gynhyrchiant garddwriaethol y wlad. Chile sy’n allforio 50 y cant o’r ffrwyth a allforir o hemisffer y de, ac mae’n wlad gymharol fach o ran arwynebedd tir. Os cymharwch hynny â 1990, pan nad oedd eu cyfran ond yn 25 y cant, mae’n awr yn brif allforiwr ffrwythau yn hemisffer y de. Felly, cafwyd trawsnewid enfawr yn y diwydiant hwnnw. Trwy’r byd, amaethyddiaeth sydd i gyfrif am 70 y cant o’r holl ddefnydd a wneir o ddŵr ffres, ond caiff oddeutu 60 y cant ohono ei wastraffu yn ôl yr hyn rwy’n ei ddeall. Felly, drwy ddefnyddio data mawr i reoli dŵr yn effeithiol—. Yn Chile, dangoswyd bod defnyddio ymchwilwyr dyfrhau wedi cwtogi eu defnydd o ddŵr 70 y cant ym maes ffermio llus drwy ddefnyddio rhwydwaith o synwyryddion di-wifr. Dyma allforion ffrwythau trydydd mwyaf Chile, felly, yn amlwg, gydag arbedion enfawr o’r fath, a dwy ran o dair o’r dŵr a echdynnir yn y byd bellach yn cael ei ddefnyddio gan amaethyddiaeth, nid yn unig y bydd galw am systemau rheoli dŵr clyfar, ond fe fyddant yn gwbl hanfodol.

Mae’r ail wlad yn llawer nes at adref, sef yr Iseldiroedd. Mae’n un o allforwyr prosiectau garddwriaethol mwyaf y byd, ac ar rai adegau o’r flwyddyn mae’n cyflenwi bron yr holl ffrwythau a llysiau ar gyfer y rhan fwyaf o Ewrop. Yr Iseldiroedd sydd â 44 y cant o’r fasnach flodau fyd-eang, ond hefyd, drwy ddefnyddio tai gwydr hydroponig, dyna sydd i gyfrif am 50 y cant o werth yr holl ffrwythau a llysiau a gynhyrchir yn yr Iseldiroedd. Maent wedi defnyddio data mawr i hybu eu cynhyrchiant a diogelu eu cnydau rhag yr hinsawdd nad oes modd ei ddarogan. Mae’r defnydd o’r tai gwydr hydroponig hyn wedi cynyddu eu cynhyrchiant bwyd yn aruthrol. Maent wedi defnyddio data i ddadansoddi a chydbwyso eu priddoedd, ac wedi gwneud defnydd effeithiol o wrteithiau naturiol, fel eu bod wedi mireinio eu technegau ffermio drwy chwyldro gwyrdd, yn hytrach nag ychwanegu mwy a mwy o wrteithiau masnachol artiffisial. Mae’n gwneud planhigion yn llai agored i ddirywiad pridd a thywydd na ellir ei ddarogan drwy ddefnyddio’r tai gwydr mawr hyn, y gallwch eu gweld os ydych yn hedfan dros unrhyw ardal yn yr Iseldiroedd. Mae’n golygu bod gan arddwriaethwyr fwy o reolaeth dros yr amodau, sy’n eu galluogi i hybu effeithlonrwydd, lleihau gwastraff ac ehangu cynhyrchiant y tu hwnt i’r tymhorau naturiol. Mae’r tai gwydr hydroponig hyn yn bendant yn cynnig garddwriaeth fanwl, a theimlaf y dylem allu eu hefelychu yma ym Mhrydain mewn gwirionedd.

Felly, rwy’n credu bod hwn yn faes pwysig iawn y mae angen i ni edrych arno, ac ar ôl siarad â’r undebau ffermio, rwy’n meddwl bod eu haelodau’n agored iawn i syniadau newydd, oherwydd eu bod yn deall yn iawn fod newid ar y ffordd, yn anochel, o ganlyniad i Brexit, ac mae hon yn foment bwysig iawn a defnyddiol i roi’r arfau sydd eu hangen arnynt i ffermwyr allu arallgyfeirio ac i roi incwm sicr iddynt.