Ydw, ond rwyf fi yma yn y Senedd, ac rwy’n sôn am yr hyn y mae Llywodraeth Lafur Cymru a Phlaid Cymru—y ffordd rydych wedi methu yn hyn o beth.

Yn 2015, talwyd £306,000 i brif weithredwr cyngor sir Gwynedd, ac roedd fy nghyd-Aelod, Neil McEvoy, yn y fan honno yn tynnu sylw at y gwahanrediad rhwng prif weithredwyr lleol a’r Prif Weinidog. Eto talwyd £306,000 yma, ac i gyfarwyddwr yr amgylchedd ym Mlaenau Gwent—swm sy’n dod â dŵr i’r llygaid—o £295,000. Ydych, yn bendant, roeddech yn iawn i gymharu hynny â chyflog Prif Weinidog gweithgar y DU. Nid oes cydberthynas o gwbl. Roeddech yn berffaith gywir yn gynharach i wneud y pwynt ynglŷn â sut y mae rhai prif weithredwyr, yn ogystal â hyn, gan gynnwys fy un i yng Nghonwy mewn gwirionedd, yn derbyn cyflog o dros £20,000 am fod yn swyddog canlyniadau etholiadol. Mae angen i’r Gweinidog fynd i’r afael â hynny, rwy’n credu.

Rhaid gweithredu gweithdrefnau rheoli perfformiad a gwerthuso prif weithredwyr yn well a’u monitro’n briodol. Dangosodd tystiolaeth a gymerwyd gan y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus, cyn eu hadroddiad i gyflogau uwch reolwyr y tymor diwethaf y galwadau gan yr holl randdeiliaid—llawer ohonynt—ynglŷn â hyn, ochr yn ochr â’r gydnabyddiaeth fod angen i awdurdodau lleol wneud yn llawer gwell o ran rheoli perfformiad. Pa mor aml rydym wedi gweld yr hyn rwy’n ei alw’n broses drws tro lle y bydd pennaeth gwasanaeth mewn gwirionedd yn gadael sefydliad gyda swm diswyddo gwych dros ben ac yna’n mynd i mewn i’r un awdurdod lleol eto yn gwisgo mantell wahanol mewn swyddogaeth arall? Mae’n gwbl anghywir.

Yn 2014-15, gwariodd cynghorau Cymru dros £100 miliwn ar daliadau diswyddo i staff. Roedd hynny 46 y cant yn uwch na’r flwyddyn flaenorol. Argymhellodd y Pwyllgor Safonau mewn Bywyd Cyhoeddus yn San Steffan yn ddiweddar y dylai fod polisïau a gweithdrefnau ar waith i reoli sefyllfaoedd drws tro lle y mae unigolion yn dod o, neu’n mynd i’r sector rheoledig, ac y dylai’r rhain fod yn berthnasol i bob unigolyn ar unrhyw lefel o unrhyw sefydliad. Dylai rheoleiddwyr fod yn dryloyw ynghylch sefyllfaoedd ôl-gyflogaeth a chyfyngiadau ar aelodau sy’n gadael byrddau ac uwch swyddogion yn y sector cyhoeddus. Y rheswm rwy’n gwenu yw ein bod yn gweld cymaint o ffrindgarwch Llafur yng Nghymru gyda llawer o’r swyddi sy’n mynd i lawer o bobl yn ein cyrff cyhoeddus, ac mae’n anghywir.

Yn sgil symud tuag at ddiwygio llywodraeth leol, a’r potensial i uno’n wirfoddol ar y bwrdd unwaith eto, mae’n berthnasol nodi bod cymdeithas y prif weithredwyr ac uwch reolwyr wedi tynnu sylw at awdurdodau lleol yn Lloegr sydd wedi dechrau rhannu prif weithredwyr. Ysgrifennydd y Cabinet, nawr, gyda diwygio lleol ar y bwrdd, lle y mae’n ymddangos bod bwriad i chi gadw pob un o’r 22 o awdurdodau lleol, a yw’n mynd i fod yn 22 o brif weithredwyr a 22 o benaethiaid gwasanaeth ar gyflogau sy’n tynnu dŵr i’r llygaid? Pe gallech fynd i’r afael â hynny, rwy’n credu y bydd llawer o bobl y tu allan i’r Senedd yn ddiolchgar iawn mewn gwirionedd. Diolch.