Part of the debate – Senedd Cymru am 3:17 pm ar 13 Rhagfyr 2016.
Rwyf wedi dweud sawl gwaith wrth ateb nifer o gwestiynau ein bod yn ceisio cyflawni newid diwylliannol yn ogystal â newid strwythurol a statudol. Dewch imi ddweud hyn: rwy’n ymddiried mewn gweithwyr iechyd proffesiynol ac rwy’n ymddiried mewn arweinwyr ysgolion. Y dôn yr ydym wedi ceisio ei mabwysiadu yn y Llywodraeth yw gweithio gyda gweithwyr proffesiynol ac nid yn eu herbyn nhw, neu weithio ar sail drwgdybiaeth. Os ydych yn gwrando ar y gwaith y mae Ysgrifennydd y Cabinet yn ei wneud o ran arweinyddiaeth addysgol, mae'n ymwneud â chreu tîm o bobl a fydd yn gweithio gyda'i gilydd. Nid yw’n golygu rhoi strwythurau ar waith sydd naill ai’n agored i gael eu cam-drin neu yno i ymdrin â drwgdybiaeth. Nid dyna ein hymagwedd yn y Llywodraeth hon ac nid dyna’r ymagwedd yr hoffwn ei defnyddio â'r ddeddfwriaeth hon.
Bydd y cod ymddygiad yn ganllaw statudol. Bydd ganddo rym y gyfraith a bydd yn rhywbeth a fydd yn sicrhau cysondeb o ran darpariaeth ar draws y wlad. Mae eisoes wedi bod yn seiliedig ar ymgynghori â'r gweithwyr proffesiynol a’r ymarferwyr ac â rhanddeiliaid dros y blynyddoedd diwethaf. Caiff ei gyhoeddi ym mis Chwefror er mwyn parhau i roi sail i waith craffu yma yn y lle hwn, ond hefyd er mwyn galluogi ymarferwyr, rhanddeiliaid ac eraill i ddeall nid yn unig y ddeddfwriaeth, ond sut y caiff y ddeddfwriaeth ei gweithredu. Yna byddwn yn ymgynghori eto ar faterion sy’n ymwneud â gweithredu i sicrhau nad ydym yn unig yn cyflwyno'r system orau bosibl ond yn ei darparu yn y ffordd orau bosibl.
Mae’r holl wahanol ddulliau ymgynghori, dadlau a thrafod hyn wedi’u cynllunio i’n galluogi i glywed gan bobl ac i weithio gyda phobl. Rwyf wastad wedi ceisio rhoi pwyslais mawr, o ran yr hyn yr ydym yn ceisio ei wneud yma ac mewn meysydd eraill yn ogystal, ar weithio gyda gweithwyr proffesiynol, a gweithio gyda nhw ar sail ymddiriedaeth.
Mae'r pwyntiau am wneud penderfyniadau’n bwyntiau sydd wedi’u gwneud yn dda. Mae yna, yn rhy aml, achosion lle mae teuluoedd, rhieni, pobl ifanc a phlant yn teimlo bod penderfyniadau’n cael eu gwneud ar eu cyfer a’u cyfleu iddynt, nid gyda nhw a ganddyn nhw. Diben a thôn hyn yw symud oddi wrth y system honno: ein bod yn creu system sy'n canolbwyntio ar y plentyn neu’r unigolyn, ein bod yn gwneud penderfyniadau gyda'r teulu, gyda'r unigolyn, gyda'r plentyn, gyda'r person ifanc, a’n bod yn gwneud y penderfyniadau hynny ar y cyd, gan fanteisio ar gymorth, cefnogaeth a chyngor gweithwyr proffesiynol ac ymarferwyr sydd â'r wybodaeth a'r arbenigedd i lywio’r penderfyniadau hynny. Mae'r rhain yn benderfyniadau sy'n cael eu gwneud gyda'r plentyn a gyda'r teulu, nid dim ond ar eu cyfer a’u cyflwyno iddynt. Dyna'r math o newid diwylliannol yr ydym ni’n ceisio mynd ar ei drywydd a’i gyflawni drwy'r rhaglen drawsnewidiol hon.
O ran yr adnoddau sydd ar gael i ysgolion, yn amlwg rydym eisiau i blant sydd ag anghenion dysgu ychwanegol gael eu haddysgu yn rhan o'r gymuned ehangach. Nid ydym yn dymuno i’r plant hynny gael eu tynnu allan o'u cymunedau eu hunain, ac eithrio lle mae hynny'n hollol angenrheidiol a lle mae angen cymorth a chefnogaeth arbenigol, ac rydym wedi trafod materion yn ymwneud â chludiant a sut yr ydym yn gwneud hynny, boed yng Nghymru neu dros y ffin, er mwyn gwneud hynny, ac yn sicr, byddwn yn gwneud hynny lle bo angen. Ond y peth allweddol yr hoffem ei gyflawni yw bod pawb yn teimlo’n rhan werthfawr o gymuned yr ysgol ac yn rhan werthfawr o amgylchedd yr ysgol. Yr hyn yr wyf yn gobeithio y gallwn ni ei wneud, gan weithio gydag arweinwyr ysgolion, yw darparu'r adnoddau sydd eu hangen arnynt i wneud hynny. Rwy'n teimlo'n gryf iawn bod gennym arweinyddiaeth wych mewn ysgolion a cholegau ledled Cymru. Yr hyn yr hoffai’r Llywodraeth hon ei wneud yw gweithio gyda'r bobl hynny i ddarparu'r gorau ar gyfer ein plant a’n pobl ifanc.