Part of the debate – Senedd Cymru am 4:59 pm ar 13 Rhagfyr 2016.
A gaf i ymuno ag Aelodau eraill wrth groesawu'r datganiad hwn heddiw a'r pwyslais a ddaw yn ei sgil ar dlodi plant a lleihau tlodi plant? A gaf i ddechrau, Ysgrifennydd y Cabinet, drwy ddiolch ichi am bresenoldeb eich staff mewn cyfarfod diweddar mewn canolfan gymunedol yn Nwyrain Casnewydd i drafod dyfodol Cymunedau yn Gyntaf a rhaglenni trechu tlodi, a oedd yn ddefnyddiol iawn? Dau fater a ddaeth i’r amlwg o’r digwyddiad hwnnw, rwy’n credu, oedd pwysigrwydd y ganolfan arbennig honno i rymuso'r gymuned leol, a chydnerthedd y gymuned leol hefyd. Rwy'n gwybod bod y rhain yn faterion yr ydych yn eu hystyried yn ofalus iawn o ran mynd i'r afael â thlodi plant a’r ffordd gyffredinol ymlaen. Gwn fod y canolfannau cymunedol hynny'n cyflawni o ran mynd i'r afael â thlodi plant drwy weithio gyda rhieni a phlant yn yr ardal leol, a gwn fod hynny'n wir mewn mannau eraill. Felly rwy'n siŵr y byddech eisiau sicrhau i ac eraill y byddwch yn ystyried yn ofalus y manteision hynny a ddaw o ganolfannau cymunedol wrth benderfynu ar y ffordd ymlaen gyda Chymunedau yn Gyntaf.
Hefyd, Ysgrifennydd y Cabinet, tybed a fyddech yn barod i ddweud ychydig am ysgolion bro. Rwyf i hefyd yn credu eu bod yn bwysig iawn o ran gweithio gyda rhieni a chymunedau lleol ynghylch materion tlodi plant ac ansawdd bywyd yn gyffredinol i blant. Rwy’n credu nad yw ein hadeiladau ysgol yn cael eu defnyddio cystal ag y dylent bob amser. Mae llawer ohonynt yn dal dan glo ar benwythnosau, yn ystod gwyliau'r ysgol a fin nos. O gofio bod adnoddau’n brin, nid yw'n ymddangos i fod yn ddefnydd da iawn o'r adeiladau hynny sydd eisoes yn bodoli.
O ran y blynyddoedd cynnar, tybed a fyddech yn barod i ddweud ychydig am Dechrau'n Deg, yr wyf yn meddwl sy’n gweithio'n dda, ond efallai y gellid ei ehangu o ran y rhai sy'n cael mynediad ato i weithio eto’n well. Mae'n amlwg yn bwysig iawn o ran mynd i'r afael â thlodi plant. Rwy'n credu ei fod yn bwysig iawn i gaffael iaith yn gynnar, sy'n hanfodol ar gyfer cyfleoedd bywyd. Ac yn amlwg, rwy’n gwybod eich bod am wella ansawdd gweithlu’r blynyddoedd cynnar, ac efallai y byddai cael mwy o gyfranogiad gan raddedigion prifysgol mewn lleoliadau Dechrau'n Deg yn cynorthwyo gyda hynny, a hefyd, efallai, gyd-leoli, yr wyf i o’r farn sy’n ddefnyddiol o ran lledu'r mynediad i Dechrau'n Deg—cyd-leoli gyda gwasanaethau bydwreigiaeth, er enghraifft.
Yn olaf, Ysgrifennydd y Cabinet, tybed a fyddech yn barod i ddweud ychydig am roi terfyn ar yr amddiffyniad o gosb resymol. Cafwyd digwyddiad diddorol iawn a gynhaliwyd gan Julie Morgan yn y Cynulliad heddiw lle clywsom yn gadarnhaol iawn am y profiad mewn mannau eraill, gan gynnwys Iwerddon, a pha mor bositif yw hynny o ran grymuso rhieni â thechnegau rhianta cadarnhaol, deall yr agenda hawliau plant a dod â’r rheini i'r amlwg o ran mynd i'r afael â materion plant. Pe gallech ddweud ychydig am yr amserlen ar gyfer rhoi diwedd ar yr amddiffyniad o gosb resymol, credaf y byddai hynny'n ddefnyddiol iawn.