Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwy’n falch iawn eich bod wedi cyflwyno’r pwnc hwn, Bethan, ar gyfer eich dadl fer heddiw. Fel y dywedwch, fe wnaethoch ei ddwyn i fy sylw mewn cwestiwn llafar yn ôl ym mis Hydref a’r wythnos diwethaf, atebais gwestiwn ysgrifenedig a gyflwynwyd gan Paul Davies, sydd yn y Siambr. Dywedais wrth y ddau ohonoch nad oedd yn rhywbeth roeddwn wedi ei ystyried erioed, ond ers hynny, rwyf wedi gofyn i swyddogion edrych ar y mater, a byddaf yn dweud ychydig mwy am y math o gyngor a thrafodaethau rydym yn eu cael.

Oherwydd nid oeddwn erioed wedi meddwl am y peth o’r blaen o safbwynt iechyd a lles anifeiliaid, ond wrth wrando ar Bethan yn sôn am lefelau creulondeb i anifeiliaid, mae’n wers lesol mewn gwirionedd. Rwy’n meddwl bod y ffordd rydym yn trin ein hanifeiliaid yn dweud llawer am y math o gymdeithas sydd gennym. Felly, mae’n drist iawn clywed am yr achosion roeddech yn siarad amdanynt ar ddechrau eich dadl.

Rwy’n deall yn iawn hefyd y sylwadau a wnaeth Bethan ynglŷn â sut y mae’r rhai sy’n cam-drin anifeiliaid yn aml yn gysylltiedig â mathau eraill o gam-drin. Yn anffodus, ceir gormod o enghreifftiau lle y caiff cam-drin anifail ei ddilyn gan gam-drin aelod arall o’r teulu neu unigolyn arall. Cefais achos yn fy nghymhorthfa fy hun mewn gwirionedd, lle nad oedd gwraig am adael y sawl a oedd yn cyflawni cam-drin domestig oherwydd ei chi. Felly, mae’n bendant yn rhywbeth y dylem fod yn ymwybodol iawn ohono.

Rwyf hefyd yn ymwybodol o waith yr RSPCA ar eu lloches anifeiliaid anwes ac yn yr un modd, rwy’n ymwybodol o’r pryderon eang y gwn eu bod wedi’u mynegi ar draws y DU ar y mater hwn, nid Cymru yn unig, gan nifer o sefydliadau. Mae’n fater cymhleth iawn—rydych yn iawn, mae gennym y cymhwysedd a byddaf yn parhau i roi ystyriaeth ddifrifol iawn i’r holl bwnc ac yn arbennig mewn perthynas â pherchnogaeth gyfrifol ar anifeiliaid. Felly, comisiynodd Llywodraeth Cymru adolygiad ar berchnogaeth gyfrifol ar gŵn, ac mae llawer o’r canlyniadau’n berthnasol ar draws yr holl fathau o berchnogaeth ar anifeiliaid. Credaf hefyd fod angen i mi ystyried y pwnc hwn gyda fy nghyd-Aelodau yn y Cabinet, oherwydd cwmpas posibl y materion hyn—er y byddech yn meddwl i gychwyn efallai eu bod yn perthyn i fy mhortffolio, rwy’n meddwl bod yna oblygiadau y tu allan i fy mhortffolio.

Rwy’n meddwl y dylai fod dull cenedlaethol o weithredu unrhyw system o’r fath er mwyn iddi fod yn effeithiol ac yn gynhwysfawr, ac unwaith eto mae’n rhywbeth y buaswn yn hoffi ei drafod gyda chyd-Weinidogion o bob rhan o’r DU. Cafwyd trafodaethau blaenorol yn uned diogelu’r cyhoedd Llywodraeth y DU, sy’n gyfrifol am y Gwasanaeth Datgelu a Gwahardd, sef y Swyddfa Cofnodion Troseddol yn flaenorol, ynglŷn â defnyddio systemau presennol, gan fy mod yn credu bod angen i ni wneud yn siŵr ein bod yn defnyddio unrhyw gronfeydd data sy’n bodoli eisoes mewn ffordd lawer gwell bellach, drwy well cysylltedd a rhannu gwybodaeth. Felly, unwaith eto, rwyf wedi gofyn i swyddogion wneud ymholiadau yn yr adran briodol yn Llywodraeth y DU yn awr.

Mae yna gwestiynau hefyd rwy’n meddwl y byddai’n rhaid i ni eu gofyn pe baem yn datblygu polisi o’r fath: diogelu data, a fyddai cael proses adnabod o’r fath yn syniad da; a yw’n ymarferol a beth fyddai cofrestr yn ei gyflawni o ran lles anifeiliaid nad yw’r trefniadau presennol yn ei gyflawni? Fe sonioch chi, Bethan, am heddluoedd ac y byddai’n ddefnyddiol iddynt hwy. I’r awdurdodau lleol hefyd rwy’n credu, ac i agweddau eraill ar y sector cyhoeddus mae’n debyg.

Yng Nghymru, rydym yn credu bod atal yn well na gwella. Dyna’r rheswm pam rydym yn rhoi cymaint o bwyslais ar les anifeiliaid a phwysigrwydd perchnogaeth gyfrifol a rôl milfeddygon. Rwy’n cyfarfod â Chymdeithas Milfeddygon Prydain y mis nesaf, a byddaf yn trafod y mater hwn gyda hwy, a’u canllawiau cynhwysfawr ar gyfer timau milfeddygol ar adnabod cam-drin mewn anifeiliaid a phobl a gyhoeddwyd ganddynt fis Ionawr diwethaf.

Felly, rydym yn mynd i barhau i ddatblygu ein syniadau ar y materion a nododd Bethan heddiw. Byddwn yn gwneud hynny wrth i ni wneud cynnydd ar ein gwaith ar berchnogaeth gyfrifol ar anifeiliaid hefyd. Rydym yn disgwyl i’r safonau uchaf o ran lles anifeiliaid fod ar waith ar gyfer pob anifail a warchodir yma yng Nghymru. Mae gennym ddyletswydd gofal. Mae wedi’i gwreiddio yn y Ddeddf Lles Anifeiliaid, a gychwynwyd bron i 10 mlynedd yn ôl. Ond rwy’n credu bod y pwnc rydych wedi tynnu sylw ato eto heddiw, Bethan, angen ei ystyried o ddifrif eto. Byddwn yn hapus iawn i weithio ar hynny gyda chi. Diolch yn fawr iawn.