Hoffwn ofyn pam nad yw'r Llywodraeth yng Nghymru yn gwneud unrhyw beth am y sefyllfa honno. Dywedodd y comisiwn Silk y byddai’r ddwy Lywodraeth yn cydgysylltu’n agos ar ddyfodol croesfannau Hafren; dywedodd cytundeb Dydd Gŵyl Dewi y byddai Llywodraeth y DU yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru i benderfynu ar ddyfodol hirdymor croesfannau Hafren; ac mae strategaeth fuddsoddi mewn ffyrdd yr Adran Drafnidiaeth ei hun yn cydnabod yn gywir nad oes gan Lywodraeth y DU ond yr hawl i adennill ei chost ei hun o ran y gwaith adeiladu, cynnal a chadw a rheoli'r croesfannau, a hynny dim ond tan 2027. Aeth ymlaen i ddweud, felly, y byddai'r Adran Drafnidiaeth yn gweithio gyda Chynulliad Cenedlaethol Cymru i archwilio’n fanwl ddyfodol y croesfannau.

Ar 16 Tachwedd, pasiwyd yn unfrydol fy nghynnig i ddiddymu’r doll ar ôl i’r croesfannau ddychwelyd i berchnogaeth y cyhoedd. Ysgrifennodd Ysgrifennydd y Cabinet ataf i ar 12 Rhagfyr, a gwnaeth y Prif Weinidog gynnwys darn o’r llythyr hwnnw yn ei lythyr at y Dirprwy Lywydd ar 9 Ionawr, gan ddweud y gallai’r Ysgrifennydd Gwladol yn rhinwedd ei swydd fel yr awdurdod traffig ar gyfer y croesfannau, weithredu cynllun codi tâl ar gefnffyrdd o dan adran 167 o Ddeddf Trafnidiaeth 2000 mewn cysylltiad â chroesfannau Afon Hafren eu hunain, er gwaethaf y ffaith nad ydynt yn gyfan gwbl yn Lloegr. A yw Ysgrifennydd y Cabinet bellach yn cydnabod nad dyna yw sefyllfa gyfreithiol y DU, a’i bod ond yn ceisio codi tâl ar gyfer yr hanner o’r groesfan Hafren sydd yn Lloegr? Ac a wnaiff ef ystyried bod yr hyn a ysgrifennodd ataf i ynglŷn â Gorchymyn trosglwyddo 1999 wedi'i ddisodli mewn gwirionedd gan adran 122 o Ddeddf Trafnidiaeth Leol 2008, sydd wedi’i mewnosod yn Neddf Llywodraeth Cymru o dan Atodlen 5 ar y materion datganoledig, mater 10.1:

…creu, gweithredu a gorfodi cynlluniau i osod taliadau yn ymwneud â’r defnydd ... o ... gefnffyrdd yng Nghymru?

Pwy bynnag yw'r awdurdod priffyrdd, onid yw'n wir bod hanner y groesfan Hafren honno a’r man casglu tollau yng Nghymru, a bod y ddarpariaeth honno’n rhoi'r pŵer i’w Lywodraeth ef a’r Cynulliad hwn wneud y penderfyniadau hynny, nid Llywodraeth y DU? Onid dyna pam nad ydynt ond yn codi tâl am hanner y ffordd? A sut y mae ef yn tybio y gallant ddefnyddio'r man casglu tollau yng Nghymru pan fo deddfwriaeth sylfaenol yn pennu bod gweithredu a gorfodi cynlluniau o'r fath gan ddefnyddio tollau yng Nghymru—ac mae hynny yng Nghymru—yn faterion i Lywodraeth Cymru?

A wnewch chi hefyd ystyried bod Deddf Pontydd Hafren 1992 yn glir iawn, iawn, mewn deddfwriaeth sylfaenol, na all Ysgrifennydd Gwladol y DU godi toll hyd nes y codir swm penodol o arian, sef tua £80 miliwn yn ôl Gweinidogion y DU, a chyda'r doll ostyngedig, y byddai wedi’i godi erbyn diwedd 2019? Ar ôl hynny, bydd parhau i godi tollau yn anghyfreithlon yn ôl y ddeddfwriaeth sylfaenol honno. A ydyw wir yn credu y dylai Llywodraeth y DU gael rhwydd hynt i ddefnyddio is-ddeddfwriaeth—Gorchymyn—i barhau i godi tollau pan fo’r doll honno wedi’i gwahardd gan ddeddfwriaeth sylfaenol dan Ddeddf y Pontydd Hafren? O ystyried yr hyn yr ydym ni wedi'i wneud yn y Cynulliad hwn, onid yw’n deall nad yw ailenwi toll—codi toll a’i galw’n orchymyn codi tâl—yn mynd i argyhoeddi'r llysoedd—yr un yw’r effaith; ei bwriad yw gwneud i bobl dalu i groesi'r bont—a bod yr hyn y mae Llywodraeth y DU yn ei gynnig, yn fy marn i, yn anghyfreithlon? Yn sicr ceir achos cryf i’w ddadlau ei fod yn anghyfreithlon. Felly, a gaf i ofyn iddo, er mwyn rhoi rhywfaint o effaith i’r hyn y dywed yw safbwynt ei Lywodraeth ef, a phenderfyniad unfrydol y Cynulliad hwn ar 16 Tachwedd, a wnaiff ef gyfarfod â mi a’i gyfreithwyr i archwilio'r materion hyn yn fanylach? Os yw’n derbyn bod o leiaf ansicrwydd ynghylch y sefyllfa, a wnaiff ef gyfarwyddo Cwnsler y Frenhines i roi cyngor allanol pendant i Lywodraeth Cymru ar y mater hwn? Os bydd y cyngor hwnnw’n nodi bod o leiaf achos i’w ddadlau bod Llywodraeth y DU yn gweithredu'n anghyfreithlon, a wnaiff ef fwrw ymlaen â hynny, herio Llywodraeth y DU, os nad yw'n dileu ei gweithred, i sicrhau y caiff ein hawliau ni yma yng Nghymru a’r gyfraith eu parchu?