4. 2. Datganiad a Chyhoeddiad Busnes

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:43 pm ar 17 Ionawr 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mr Simon Thomas Mr Simon Thomas Plaid Cymru 2:43, 17 Ionawr 2017

(Cyfieithwyd)

Hoffwn ddiolch i'r Ysgrifennydd busnes am ei datganiad, a gofyn iddi hefyd a oes ganddi amser ym musnes y Llywodraeth ar gyfer dadl, yn gyntaf oll, ar brosiect y morlyn llanw ym mae Abertawe. Gwyddom fod adolygiad Hendry o blaid y prosiect hwn fel cynllun braenaru ar gyfer y dechnoleg hon, sydd â photensial enfawr yng Nghymru. Rwy’n credu y byddai dadl, yn hytrach na datganiad, yn caniatáu i ni uno fel Cynulliad o ran egwyddorion y prosiect hwn, ac i’r Llywodraeth nodi sut y gallwn gefnogi'r prosiect wrth symud ymlaen, a byddai hynny’n fuddiol dros ben. Yn arbennig, hoffwn i’r ddadl honno ganolbwyntio ar yr hyn y gallwn ei wneud fel Llywodraeth Cymru, ac fel Cynulliad Cymru, i ddatblygu’r prosiect. Gwn fod y Llywodraeth wedi mynegi diddordeb yn y syniad y byddem ni ym Mhlaid Cymru yn ei hyrwyddo—cwmni ynni i Gymru, Ynni Cymru—a byddwn wir yn hoffi gweld Llywodraeth Cymru yn cyfranogi’n gynnar ym mhrosiect y morlyn llanw, yn rhan o’r prosiect a'r cwmni daliannol sy'n gwthio hynny yn ei flaen, fel ein bod ni, dros y cenedlaethau nesaf, yn elwa ar y dechnoleg hon wrth iddi gael ei chyflwyno ar draws Cymru, gan fy mod yn credu mai dyma yw’r dyfodol, ac rwy'n argyhoeddedig y caiff y Cymry fudd uniongyrchol o forlynnoedd llanw ac ynni'r llanw yn fwy cyffredinol. Efallai nad lagwnau mewn rhannau eraill o Gymru fydd hynny; gall fod yn dechnolegau llanw eraill yn Ynys Môn hefyd, er enghraifft. Rwy'n credu bod yna botensial enfawr ynghlwm wrth hyn, felly byddwn i'n mawr werthfawrogi dadl yn amser y Llywodraeth ar yr egwyddor o forlynnoedd llanw, fel y gallwn wneud gwaith dilynol i adolygiad Hendry a rhoi, rwy’n credu, gwir gefnogaeth lawn y Cynulliad i’r egwyddor honno.

Yr ail eitem yr hoffwn ei chodi â Llywodraeth Cymru yw pa un a gawn ni ddatganiad yn egluro beth y mae'r Llywodraeth wedi'i wneud o ran y digwyddiad o lygredd yn Afon Teifi ychydig cyn y Nadolig. Bu digwyddiad mawr o lygredd, efallai bod rhai pobl yn cofio—roedd tuedd iddo fynd ar goll yn newyddion y Nadolig, ond effeithiwyd ar tua 6 milltir o'r afon. Rwy’n deall mai swm sylweddol o elifyn o ryw fath o'r diwydiant llaeth ydoedd. Mae angen i ni ddeall sut y digwyddodd hynny, ond hefyd pa gamau sy'n cael eu cymryd yn awr i adfer yr afon, sy’n afon bwysig ar gyfer pysgota ac sy’n atyniad pwysig i dwristiaid hefyd, yn y rhan honno o Gymru. Rwyf wedi cael llawer o ohebiaeth gan bysgotwyr lleol a phobl sy'n ymddiddori yn yr amgylchedd ynglŷn â’r hyn a allai fod yn digwydd yno a sut y gallai’r Llywodraeth wneud gwaith dilynol ar hynny. Cawsom ddigwyddiad anffodus ag olew yn Nantgaredig, y tu allan i Gaerfyrddin, ond mae hyn, ar yr wyneb, yn ymddangos yn fwy difrifol mewn gwirionedd ac yn ymddangos fel y gallai effeithio ar afon Teifi am gyfnod hir o amser. Felly, byddwn yn mawr werthfawrogi rhagor o wybodaeth gan Lywodraeth Cymru ar ffurf datganiad ysgrifenedig neu fel arall, er mwyn i mi ei rhannu â’m hetholwyr ac i ddangos bod y Llywodraeth yn cymryd y mater hwn o ddifrif.