Part of the debate – Senedd Cymru am 4:46 pm ar 18 Ionawr 2017.
Wel, nid yw’n llai na Chymru, ond mae’r dirwedd yn wahanol iawn yn Nenmarc i’r hyn ydyw yng Nghymru ac maent wedi’u hamgylchynu gan gryn dipyn yn fwy o ddŵr, yn gyfatebol, nag yr ydym ni yng Nghymru. Mae gan Ddenmarc grynoadau enfawr o felinau gwynt ar y môr, mae gennym ni lai ohonynt, o gymharu.
Mae yna 88,000 o beilonau ledled y Deyrnas Unedig. Nid wyf yn gwybod beth yw’r ffigur ar gyfer Cymru, ond yn fy marn i, maent yn ddolur i’r llygad. Mae rhai strwythurau a wnaed gan ddyn, fel pont Menai, yn ychwanegu at y dirwedd, ac roedd y beirdd a’r llenorion ar ddechrau’r bedwaredd ganrif ar bymtheg, y cyfeiriodd yr hen ewythr David yma atynt, wrth gwrs, yn eu hystyried yn rhan o’r dyrchafedig a’r prydferth. Ond nid wyf yn credu bod neb erioed wedi ysgrifennu cerdd am beilon hyd yma.
Rwy’n credu bod yn rhaid i ni wynebu’r realiti, os ydym yn mynd i weithredu mewn byd o brisiau trydan sy’n cael eu codi’n artiffisial, mae hyn yn mynd i gael effeithiau andwyol sylweddol iawn ar y wlad. Rydym wedi mabwysiadu ymrwymiad polisi sydd wedi’i ymgorffori yn y gyfraith—yr unig wlad yn y byd i wneud hynny—i dorri ein hallyriadau carbon deuocsid 80 y cant erbyn 2050. Nawr, mae hyn yn awgrymu y byddwn, erbyn 2030—gwta 13 mlynedd i ffwrdd bellach—wedi rhoi diwedd ar wresogi a choginio drwy ddefnyddio nwy, a fydd yn golygu y byddwn yn defnyddio llawer mwy o drydan, ac felly, bydd angen mwy fyth o linellau trydan arnom er mwyn ei ddosbarthu; a bydd 60 y cant o geir yn rhedeg ar drydan erbyn hynny, a fydd yn galw am fwy fyth o drydan. Sut yn union y gallwn gyflawni hyn, o ystyried bod tanwydd ffosil ar hyn o bryd yn cynhyrchu mwy na hanner ein trydan, nid wyf yn gwybod.
Mae cyfanswm cost hyn o ran cymorthdaliadau a threthi carbon rhwng 2014 a 2020 yn unig yn £90 biliwn—mae hynny’n gyfwerth â £3,500 am bob cartref yn y Deyrnas Unedig. Cyfeiriodd Michelle Brown at effaith prisiau tanwydd ar incwm y rhai sydd ar ben isaf y raddfa incwm. Credaf fod hon yn elfen bwysig iawn y dylem ei hystyried. Yng Nghymru, mae 291,000 o aelwydydd yn byw mewn tlodi tanwydd—dyna 23 y cant o’r cyfanswm—ac yn y cyfamser, mae’r cymorthdaliadau a delir am y prosiectau ynni adnewyddadwy hyn yn mynd i ddwylo tirfeddianwyr cyfoethog yn aml iawn, pobl fel tad yng nghyfraith David Cameron sy’n ennill £1,000 y dydd ohono.
Felly, er fy mod yn cefnogi’n fras amcanion cynnig Plaid Cymru, rwy’n credu y buasai’r ymarfer bron yn ddiwerth yn y cyfnod rydym yn byw ynddo o brisiau ynni wedi’u codi’n artiffisial i ariannu prosiectau adnewyddadwy, sydd ynddynt eu hunain efallai yn fwy o ddolur llygad yn y tirlun na’r peilonau y ceisir cael gwared arnynt.