Part of the debate – Senedd Cymru am 5:42 pm ar 18 Ionawr 2017.
Mewn gwirionedd, yn Abertawe, lle y mae fy mam yn byw, credaf eu bod yn casglu compost bwyd yn wythnosol. Mae fy mam yn ei roi allan bob wythnos, beth bynnag—efallai mai dyna’r broblem. [Chwerthin.] [Torri ar draws.] Ond na, gadewch i mi ddod at y pwynt hwnnw. Mae gan yr holl awdurdodau eraill wahanol adegau ar gyfer bagiau ailgylchu, bagiau plastig. Rwy’n byw yng Nghaerdydd a Cheredigion yn awr, felly rwy’n gwybod y gwahaniaeth rhwng y ddau. Mae’n ddryslyd, rwy’n derbyn hynny, ond dewis lleol ydyw. Dyna sydd wrth wraidd y ddadl hon. Os yw’r Blaid Geidwadol yn anhapus gyda’r hyn y mae eu hawdurdod lleol yn ei wneud, pleidleisiwch dros gael gwared arnynt ym mis Mai, a phleidleisiwch dros blaid a fydd o ddifrif ynglŷn ag ailgylchu, fel Plaid Cymru. Gallai fod pleidiau eraill ar gael, pwy a ŵyr? [Chwerthin.]
Ond yn y bôn, mae’r ddadl hon yn anelu at y targed cyfan gwbl anghywir. Ceir rhai Ceidwadwyr yno a fydd yn gwybod yn eu calonnau fod y ddadl hon yn anelu at y targed cwbl anghywir. Y targed yw lleihau gwastraff yn y lle cyntaf, ymdrin â deunydd pacio, ymdrin ag eitemau fel Styrofoam, cyflwyno potensial ar gyfer cynllun dychwelyd blaendal yng Nghymru, fel nad yw gwydr a phlastig ond yn cael ei ddefnyddio unwaith yn unig, cyn aros i gael ei ailgylchu—hyd yn oed os yw’n cael ei ailgylchu, mae honno’n broses eithaf gwastraffus—ond ei fod yn cael ei ailddefnyddio. Ailddefnyddio yw’r allwedd yma.
Tuag at ddiwedd ei sylwadau, rwy’n cofio bod Janet Finch-Saunders, cyn i’r golau fynd allan—ces hynny’n iawn, do? Do. [Torri ar draws.] Fe ddywedodd y byddai’n cefnogi deddfwriaeth a wnâi’r pethau hyn, a fyddai’n mynd i’r afael â’r deunydd pacio. Felly, rwy’n falch iawn o glywed hynny oherwydd fy nghais am Fil Aelod Preifat o’r meinciau cefn yw’r union ddeddfwriaeth honno. Felly, rwy’n awr yn edrych ymlaen, os wyf yn llwyddiannus yn y bleidlais, at gael ei chefnogaeth i’r ddeddfwriaeth honno.
Felly, rwy’n meddwl ein bod i gyd wedi blino wrth aros am weddill y ddadl hon, felly dof i ben gyda hyn, a thrwy ddweud bod—[Torri ar draws.] Nid oes angen bod yn rhy ddiolchgar am hynny. [Chwerthin.] Dim ond dweud bod enghreifftiau anhygoel, yng Nghymru a thu hwnt i Gymru lle y mae cenhedloedd a gwledydd a dinasoedd eraill wedi ymdrin ag ailgylchu a gwastraff mewn ffordd effeithiol. Yr hyn y bu’n rhaid iddynt ei wneud yw dod â’r boblogaeth gyda hwy, a’r hyn rydym wedi ei wneud ar y cyfan yng Nghymru yw dod â phobl gyda ni. Yn ystod y toriad, dywedodd Dai Lloyd wrthyf, pan awgrymodd gyntaf yn Abertawe eu bod yn mynd o gasgliad wythnosol ar gyfer bagiau du i gasgliad pob pythefnos, roedd hi’n ferw gwyllt. Ond yn awr mae pobl, yn sicr y rhai yr wyf fi’n eu hadnabod, yn derbyn hyn fel rhan o’u cyfraniad, ac maent yn gweld y manteision. Gwelant lefel y gwastraff y maent yn ei daflu yn gostwng bob wythnos a gwelant y gwastraff y maent yn gwybod ei fod yn mynd i’w ailgylchu, ac yn cyflogi pobl yn hynny, gyda llaw, yn cael ei ailddefnyddio. Rwy’n credu ar y cyfan fod pobl y tu ôl i ni. Pe na bai gennym bobl yng Nghymru y tu ôl i ni, ni fyddem wedi dod yn y bedwaredd wlad fwyaf llwyddiannus yn yr Undeb Ewropeaidd, pe baem yn genedl annibynnol, yn y cyd-destun hwnnw.
Felly, gadewch i ni edrych ar arfer da mewn mannau eraill, gadewch i ni edrych ar arfer da yng Nghymru a gadewch i ni dynnu sylw at yr awdurdodau yng Nghymru sy’n gyndyn iawn i wella eu cyfraddau ailgylchu. Ond os soniwch am hyn ar ffurf dadl ynglŷn â pha bryd y caiff bagiau du a biniau eu casglu, rydych yn mynd i gamarwain pobl, rydych yn methu’r targed ac yn wir, rydych yn annog pobl i beidio ag ymuno â ni yn y frwydr go iawn sydd gennym, i ailgylchu ac ailddefnyddio mwy, a defnyddio llai.