Part of the debate – Senedd Cymru am 6:00 pm ar 18 Ionawr 2017.
Rwy’n siŵr y byddant yn gwisgo’u sbectol binc o ran y ffordd y mae’r treial yn mynd. Ond gadewch i mi ddweud hyn wrthych: o ran y dystiolaeth—[Torri ar draws.] O ran y dystiolaeth, mae trigolion lleol yn hynod o anfodlon gyda’u gwasanaethau casglu gwastraff. Maent yn hynod o amhoblogaidd. Yn wir, o ran tipio anghyfreithlon, o ran sbwriel, nid ydynt erioed wedi gweld cymaint o dipio anghyfreithlon a chymaint o sbwriel ar ymyl y ffordd ar draws fy etholaeth. Ar ddarn dwy filltir o ffordd yn unig, yn ystod yr wythnos ar ôl y Nadolig, rhwng Bae Cinmel ac Abergele, cafwyd naw digwyddiad gwahanol o dipio anghyfreithlon ar yr un darn hwnnw o’r ffordd. Gwastraff anifeiliaid anwes: ni chyfeirioch at wastraff anifeiliaid anwes o gwbl yn eich cyfraniad neu’ch ymateb, Weinidog, ac eto, y ffaith amdani yw bod yna fioberygl o wastraff anifeiliaid anwes mewn biniau sy’n cael eu gadael am bedair wythnos. Nawr, mae’n ddigon posibl fod mwy o waith i’w wneud o ran gwastraff bwyd, rwy’n derbyn hynny: mae rhai pobl yn gwaredu gwastraff bwyd yn anghyfrifol yn eu biniau pan fo’r cynghorau’n rhoi cyfle i gasglu’r gwastraff hwnnw ar ymyl y ffordd. Ond nid yw’n digwydd mewn rhai mannau, ac yn benodol gyda gwastraff anifeiliaid anwes, mae bioberygl nad yw’n cael ei ystyried yn llawn ac nid yw’n cael ei ystyried yn unrhyw le yng Nghymru hyd y gwelaf.
O ran gwastraff clinigol yn ogystal, yr un broblem fawr sydd gennym yng Nghonwy yn awr yw bod yr awdurdod lleol yn casglu gwastraff clinigol ar wahân—cynnyrch anymataliaeth a mathau eraill o ddresin meddygol, ac yn y blaen—ond yn anffodus, mae mewn cynhwysydd y gall pobl ei adnabod, sy’n tynnu sylw at y ffaith fod unigolion bregus yn byw yn yr eiddo hwnnw. Mae hynny’n annerbyniol. Nid yw’n braf i’r unigolion hynny ychwaith i gael hyn wedi’i ddwyn i sylw eu cymdogion. Gyda chewynnau, mae yna gasgliadau cewynnau’n digwydd o gartrefi gyda phlant ifanc, ond beth os ydych yn gofalu am blentyn ifanc, yn daid neu’n nain sy’n edrych ar ôl plentyn yn rheolaidd? Nid oes gennych hawl i gael cynhwysydd cewynnau, hyd yn oed os ydych yn gofalu am y person yn amser llawn tra bydd eich mab neu eich merch yn mynd i weithio. Mae pobl eraill wedi tynnu sylw at yr angen i wneud mwy ynglŷn ag ailgylchu. Rwy’n cytuno â hwy. Mae yna bob math o bethau y gallwn ei wneud, ond nid casgliadau bin bob pedair wythnos yw’r ffordd ymlaen ac nid ydych yn mynd i gadw’r cyhoedd yng Nghymru o’ch plaid o ran sicrhau eu bod yn cymryd rhan mewn ailgylchu yn syml drwy dorri casgliadau bin. Os ydych yn credu mai cyfyngu ymhellach ar y casgliadau bin yw’r ffordd i hyrwyddo mwy o ailgylchu, beth am gael gwared ar yr holl gasgliadau bin yn gyfan gwbl i orfodi pobl i ailgylchu? Oherwydd at hynny y mae eich rhesymeg yn eich arwain, mae arnaf ofn.
Felly, yn y pen draw, mae angen i ni wneud popeth a allwn i hyrwyddo ailgylchu, a gallwn yn sicr wneud pethau o ran lleihau maint y biniau i hyrwyddo ymddygiad cyfrifol gan bobl, ond yn sicr nid casgliadau bin bob pedair wythnos yw’r ffordd. Os caf ddweud un peth arall: pan fyddwch fel Llywodraeth yn ceisio hyrwyddo ailgylchu, mae’n rhaid i chi fuddsoddi ynddo. Yng Nghonwy, maent wedi gweld toriad o £185,000 yng ngrant yr amgylchedd ar gyfer y flwyddyn nesaf o ganlyniad uniongyrchol i strategaeth fuddsoddi eich Llywodraeth. Nid ydych yn mynd i hyrwyddo ailgylchu drwy beidio â buddsoddi yn yr awdurdodau lleol sy’n gwneud eu gwaith yn dda, ac rwyf am dalu teyrnged i Gonwy am ei chyfradd ailgylchu bresennol. Ond nid yw hon yn ffordd o ddod â’r cyhoedd gyda chi. Os ydych am ddod â’r cyhoedd gyda chi, mae’n rhaid i chi weithio gyda hwy ac mae’n rhaid i chi ddarparu gwasanaethau gweddus. Nid torri eu casgliadau bin yw’r ffordd gywir ymlaen.