Part of the debate – Senedd Cymru am 6:08 pm ar 18 Ionawr 2017.
Diolch, Lywydd. Rydw i’n cytuno â pheth wmbredd o’r hyn yr oedd yr Aelod dros Fynwy wedi ei ddweud. Rŷm ni’n rhannu’r siom, wrth gwrs, nad oedd y Llywodraeth yn y lle cyntaf wedi gweld yn iawn i ddod â’i hargymhellion ar gyfer diwygio’r system yn gyfan gwbl er mwyn lleihau’r baich sylweddol sydd yna ar fusnesau yng Nghymru. Yn sicr, mae yna dystiolaeth sydd yn dangos, o wahanol bersbectif, fod y baich yng Nghymru yn fwy. Mae hynny, wrth gwrs, yn beth negyddol iawn o ran cystadleurwydd ein heconomi ac o ran ffyniant ein busnesau. Rydw i’n meddwl y byddai fe wedi bod yn well i gyflwyno’r newidiadau yna oedd ym maniffesto’r Blaid Lafur yn gynt. Hynny yw, roedden nhw’n ddigon clir yn eu maniffesto. Gallwn ni gael trafodaeth ehangach ynglŷn â pholisi o ddiwygio mwy radical byth, a dweud y gwir. Rydym ni wedi trafod y posibiliadau yma o symud oddi wrth system ad-drethu busnes yn gyfan gwbl. Ond nid ydw i’n deall pam nad oedd y Llywodraeth wedi cyflwyno’r newidiadau yma yn gynt.
Mae’n gwelliant ni, wrth gwrs, yn cyfeirio at y ffaith yr oeddem ni, o leiaf, wedi llwyddo, oherwydd y cynnydd sylweddol o ganlyniad i’r ailbrisiad a welwyd yn rhannau o Gymru, rhannau penodol o Gymru. Mae ef wedi sôn am ei etholaeth ei hun, ond mae hefyd yn wir, wrth gwrs, mewn rhannau o’r gogledd—y gogledd-orllewin, rwy’n credu, sydd wedi gweld y cynnydd ar gyfartaledd mwyaf. Felly, roeddem ni’n teimlo, yng nghyd-destun y trafodaethau roeddem ni’n eu cynnal gyda’r Ysgrifennydd Cabinet ar y gyllideb, fod hwn yn fater blaenoriaeth.
Byddai wedi bod yn well o lawer, wrth gwrs, i gael y polisi mwy eang yn ei le, ond o leiaf fe fedrom ni, trwy’r cytundeb a wnaethom ni gyda’r Llywodraeth, dyblu, a dweud y gwir, y lefel o help o ryddhad dros dro a oedd yna ar gyfer busnesau. Rwy’n falch o weld fod hynny’n cynnwys yn arbennig y sectorau hynny o ran manwerthu ac o ran lletygarwch sydd wedi mynegi’r pryder mwyaf ynglŷn ag ailbrisiad. Rwy’n credu bod yr Aelod dros Fynwy yn gofyn am rywbeth digon rhesymol, wrth gwrs. Mae’n rhaid i fusnesau nawr, sy’n dechrau cynllunio ar gyfer y flwyddyn nesaf, ac yn anffodus ambell un—mwy nag ambell un; sawl un a dweud y gwir—mewn sefyllfa o gyni, orfod penderfynu a ydyn nhw’n mynd i barhau mewn busnes neu beidio. Felly, mae yn bwysig a gobeithio bod y Gweinidog yn gwrando ar yr apêl gan yr Aelod am wybodaeth glir a chywir ynglŷn â sut mae’r system yn mynd i weithio.