Part of the debate – Senedd Cymru am 3:02 pm ar 24 Ionawr 2017.
Diolch i'r Aelod am y cwestiynau hynny a'r pwyntiau y mae'n eu codi, sy'n debyg iawn i'r pwyntiau y mae wedi eu codi yn gyson dros y misoedd diwethaf. Gadewch i mi ddweud, yn gyntaf oll, mae wedi bod yn glir iawn ym mhob peth yr wyf wedi ei ddweud, a'r hyn y mae'r Prif Weinidog wedi ei ddweud, ein bod yn parchu canlyniad y refferendwm; y cwestiwn yw sut mae Brexit yn digwydd—ei fod yn digwydd yn yr amgylchedd cyfansoddiadol a chyfreithlon priodol. Dyna beth mae’r achos wedi bod yn ymwneud ag ef mewn gwirionedd. Dim ond i gyfeirio at y pwynt o ran cytuniadau’r UE yn unig, nid yw hynny'n gywir. Y pwynt sylfaenol oedd na all yr uchelfraint honno, neu unrhyw uchelfraint, gael ei defnyddio i newid cyfreithiau a basiwyd gan y Senedd neu i dynnu hawliau oddi ar ddinasyddion unigol. A byddai hynny'n gymwys mewn amgylchiadau eraill hefyd.
Fe geisiaf ymdrin â'r pwynt y mae’r Aelod yn ei wneud ynghylch beth oedd pwynt hyn i gyd. Roedd yn bwynt sylfaenol bwysig. Rwy’n siomedig iawn ei fod yn dal heb ei ddeall. Y pwynt yw rheolaeth y gyfraith ac annibyniaeth y farnwriaeth. Dyna'r pwynt. Oherwydd bod dwy ffrwd o ddull cyfreithiol: un yw ein bod yn gweithredu trwy reolaeth y gyfraith. Hynny yw, deddf sy'n seiliedig ar egwyddorion a hawliau sylfaenol. Mae'r llall yn ddull cyfreithiol lle mai unig ddiben y gyfraith yw gweithredu galw mawr gan y Llywodraeth, heb ystyried rheolaeth y gyfraith, egwyddorion a hawliau. Ac rydym yn gweld sut y mae’r ddau ddull hynny wedi datblygu mewn hanes. Mae pob unbennaeth sydd wedi digwydd wedi ceisio tanseilio rheolaeth y gyfraith. Y dull y mae’n ei fabwysiadu yw'r dull a fabwysiadwyd gan yr Almaen yn disodli rheolaeth y gyfraith yn yr Almaen, yn Chile, ac yn Rwsia Stalin, a dyna mae rheolaeth y gyfraith mor hanfodol bwysig: cyfreithiau sy'n seiliedig ar egwyddorion. Y dull y mae ef yn ei fabwysiadu yw'r dull sy'n cael ei fabwysiadu gan unbeniaid, y rhai sydd eisiau osgoi hawliau sylfaenol. Ac nid yw’r dull hwnnw yn un y byddwn byth yn argymell ein bod yn ei fabwysiadu o fewn y Cynulliad hwn neu o fewn y DU. Dyna pam y mae’r hawliau hynny mor bwysig, a dyna pam y mae'r penderfyniad heddiw yn y Goruchaf Lys yn sylfaenol, oherwydd ei fod yn sefydlu yn glir iawn, iawn hawliau pobl y wlad hon. Roedd yn tanlinellu ein democratiaeth seneddol a’n system o hawliau sylfaenol, ac mae hynny'n rhywbeth i'w amddiffyn.