Diolch i chi, Lywydd. Hoffwn ddiolch i’r Ceidwadwyr am gyflwyno’r ddadl hon heddiw ac rwy’n croesawu cyfraniad rhagarweiniol David Melding, ynghyd â’r ffaith ei fod yn derbyn gwelliant y Llywodraeth.

Rwyf am fynd ar ôl ei bwynt olaf yn gyflym, gan fy mod yn credu bod hynny’n arbennig o bwysig, ac mae’n ymwneud â chyfranogiad y dinesydd, a nodwyd gan nifer o’r Aelodau o gwmpas y Siambr wrth gwrs. Mae cyfranogiad y dinesydd o bwys aruthrol i bobl oherwydd ei fod yn cyfleu ymdeimlad o reolaeth dros eu bywydau, dros eu hamgylchedd, dros y lle sy’n bwysig iddynt, eu tref, eu dinas, ac mae’n ymwneud, wrth gwrs, â hierarchaeth anghenion Maslow lle y mae rheolaeth yn angen sylfaenol i bob person os ydynt yn mynd i fyw mewn ffordd sy’n lleddfu anobaith a phryder ac sy’n ymgorffori ymdeimlad o les yn eu bodolaeth. Wrth gwrs, caiff ei adlewyrchu yn ogystal yn ffyrdd o weithio Deddf llesiant cenedlaethau’r dyfodol lle y darperir ymgynghoriad â’r cyhoedd fel elfen hanfodol o’r holl benderfyniadau y dylai cyrff y sector cyhoeddus fod yn eu gwneud.

Credaf fod nifer o faterion pwysig wedi cael eu crybwyll heddiw gan yr Aelodau, a hoffwn fynd i’r afael â phob un. Mae’r cyntaf yn gwestiwn pwysig iawn, rwy’n meddwl, sef: pa rôl y mae ein dinasoedd a hefyd ein hardaloedd trefol mawr eraill yn ei chwarae wrth gefnogi twf economaidd? Wel, rydym wedi hen gydnabod bod dinasoedd yn hanfodol i ysgogi ffyniant cenedl, o ystyried y dystiolaeth doreithiog. Mae’n dangos sut y mae ardaloedd trefol mwy yn cynhyrchu twf economaidd yn gyflymach nag ardaloedd gwledig. Gwelsom botensial y dinas-ranbarthau gyntaf yn ôl yn 2011 pan aethom ati i gomisiynu adroddiad a sefydlu grŵp ymgynghorol i ystyried y dystiolaeth ar gyfer y dinas-ranbarthau, ac arweiniodd hyn, wrth gwrs, at sefydlu bwrdd prifddinas-ranbarth Caerdydd a bwrdd dinas-ranbarth Bae Abertawe i ymgymryd â’r gwaith sylfaen sydd wedi arwain at ddatblygu’r bargeinion dinesig.

Wrth gwrs, mae bargeinion dinesig yn cynnig cyfle pwysig i Gymru a’n rhanbarthau ddatgloi cyllid ychwanegol o’r Trysorlys i gefnogi ymyriadau a all gyflawni twf economaidd, ond ni ddylid ystyried bargeinion dinesig yn syml fel cyfrwng ar gyfer cyflawni a chyllido prosiectau. Maent yn cynnig cyfle i ymgysylltu â dinasyddion ac maent yn arfau hanfodol wrth ddarparu fframwaith sy’n caniatáu i ranbarthau sbarduno ffordd newydd o weithio ar y cyd, gan osod blaenoriaethau fel un llais sy’n cefnogi uchelgeisiau ac amcanion economaidd lleol ac sy’n cyflawni swyddogaethau allweddol ar lefel strategol wrth gwrs. Maent yn hanfodol i wireddu’r weledigaeth yn y cynnig o ddinasoedd a rhanbarthau ehangach sy’n lân, yn wirioneddol gynaliadwy, ac wedi’u cynllunio’n dda.

Ni ddylid bychanu cydweithrediad go iawn ymhlith rhanddeiliaid ac awdurdodau lleol yn arbennig o ganlyniad i’r bargeinion dinesig os ydym i gyflawni’r weledigaeth o ddinasoedd annwyl, ffyniannus—dinasoedd y buasem yn dymuno iddynt gael eu diffinio, nid yn unig yn ôl pa mor gyfoethog ydynt, ond hefyd yn ôl eu hansawdd fel lleoedd, yn ôl y modd y gall amgylcheddau trefol wella lefelau hapusrwydd a lles yn hytrach na chyfyngu arnynt. Rwy’n credu y gellir profi bod pob un o bwyntiau’r cynnig yn cyfrannu at hyn.

Cyfeiriwyd at lawer o enghreifftiau o ddinasoedd o gwmpas y byd heddiw. Mewn gwirionedd gallem ddathlu’r rhai sy’n agos at adref, yn y fan hon, y ffaith fod Caerdydd yn cael ei hadnabod fel un o’r mannau gorau i bobl ifanc dyfu i fyny ynddi. Y drws nesaf mae gennym Ganolfan Mileniwm Cymru, sydd wedi cael gwobr am fod yn theatr fwyaf cyfeillgar Prydain. Rwy’n credu ei bod yn deg dweud y buasem yn dymuno gweld ein dinasoedd a’n trefi yn cael enw am fod y llefydd mwyaf cyfeillgar y gall pobl ymweld â hwy, oherwydd dyna beth sy’n mynd i ddenu pobl yma o lefydd fel y de-ddwyrain, pwynt y tynnodd David Melding sylw ato, a bydd hynny’n tyfu ac yn ehangu i bwynt lle y bydd llawer o bobl iau yn chwilio am ddinasoedd eraill a threfi eraill i fagu teuluoedd a chwilio am waith ynddynt. Felly, mae angen i ni wneud yn siŵr fod ein dinasoedd a’n trefi ymhlith y lleoedd mwyaf deniadol i fyw a gweithio ynddynt.