5. 3. Datganiad: Diwygio Llywodraeth Leol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:48 pm ar 31 Ionawr 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Mark Drakeford Mark Drakeford Labour 3:48, 31 Ionawr 2017

(Cyfieithwyd)

Wel, wrth gwrs, mae gennyf ddiddordeb bob amser yn yr hyn sydd gan David Melding i'w ddweud. Diolch am yr hyn y gwnaethoch ei ddweud am bobl ifanc 16 a 17 mlwydd oed. Rwy’n cytuno’n llwyr ag ef mai un o'r dadleuon allweddol o blaid ymestyn y fasnachfraint yn y modd hwnnw yw ei fod yn caniatáu ichi greu dinasyddion addysgedig a deallus yn gynnar yn eu bywydau, a gobeithio wedyn y gallwch ddal i harneisio’r manteision hynny yn ystod gweddill yr amser y byddwn yn gobeithio y bydd ganddynt ddiddordeb mewn democratiaeth.

Pan ein bod wedi ei drafod ar draws y Siambr yma, mae'n syniad sydd wedi cael cefnogaeth eang iawn. Mae profiad refferendwm yr Alban, yr ydym wedi sôn amdano yma yn y dadleuon hynny, yn galonogol iawn yn y ffordd y mae pobl ifanc ar yr adeg honno yn eu bywydau yn ymgysylltu cymaint â materion a fyddai'n gwneud cymaint o wahaniaeth, o bosibl, i’w dyfodol eu hunain.

Mae'r gynrychiolaeth gyfrannol ganiataol—nid yn unig y mae wedi ymddangos mewn maniffestos eraill yma yng Nghymru, ond cafodd ei rhoi ar y llyfr statud, mae ar y llyfr statud, yn Seland Newydd. Ein model ni yn y Siambr hon oedd model Seland Newydd. Rhoddodd Llywodraeth Lafur yn Seland Newydd gynrychiolaeth gyfrannol ganiataol ar y llyfr statud yno dros ddegawd yn ôl. Mae wedi gweithio yn yr union ffordd yr wyf wedi’i disgrifio yma y prynhawn yma. Mae rhai awdurdodau lleol wedi penderfynu bod eu hamgylchiadau’n fwy addas ar gyfer un dull na'r llall. Mae’r patrwm wedi newid yn raddol dros amser, ond fy nealltwriaeth i yw bod tua hanner yr awdurdodau lleol yn Seland Newydd erbyn hyn yn cael eu hethol gan ddefnyddio un dull a’r hanner arall yn defnyddio dull arall. Dim ond un awdurdod lleol sydd wedi newid ei system a phenderfynu dychwelyd i'r un a oedd ganddo gynt.

Nid oes egwyddor drefnu fawr, yn fy marn i, yn y fantol yma. Yr hyn sydd yn y fantol, yn fy marn i, yw egwyddor gyffredinol y Papur Gwyn hwn, sef ein bod yn caniatáu i awdurdodau lleol eu hunain wneud y penderfyniadau sy'n iawn iddyn nhw, yn hytrach na meddwl ein bod ni, yma, yn y canol, mewn gwell sefyllfa na nhw i wybod beth sy'n iawn i’w hardaloedd nhw. Ac nid wyf yn meddwl fy mod wedi cael fy argyhoeddi y prynhawn yma gan Aelodau sy'n sefyll i ddweud eu bod yn falch y bydd awdurdodau lleol yn gallu cael y dewis yn y maes hwn, neu’r maes arall, neu faes arall eto, ond, o ran y mater hwn, ein bod yn penderfynu yn sydyn ein bod ni’n gwybod yn well na nhw. Rwy'n meddwl bod cysondeb o ganiatáu dewislen o ddewisiadau i awdurdodau lleol eu hunain—dewisiadau a benderfynir gan y Cynulliad hwn pan fyddwn yn deddfu—ond yna’n caniatáu iddyn nhw wneud pethau mewn ffordd sy'n adlewyrchu eu hanghenion a'u hamgylchiadau eu hunain; rwy'n credu bod honno'n egwyddor, a’i bod, rwy’n gobeithio, yn un y mae’r Papur Gwyn hwn yn ei hadlewyrchu.