Part of the debate – Senedd Cymru am 4:27 pm ar 31 Ionawr 2017.
Unwaith eto, a gaf i ddiolch i Paul Davies am gamu i'r adwy ac am ei gwestiynau y prynhawn yma? Os dechreuwn ni o'r pwynt o egwyddor, rwy’n credu bod hwnnw yn mynd i'r afael â llawer o'r materion yr ydych chi wedi’u codi. Bydd sefydlu un awdurdod i oruchwylio'r holl addysg a hyfforddiant ôl-orfodol, rwy’n credu, yn gwella cynllunio strategol; bydd yn helpu i atal dyblygu, sydd wedi digwydd, a chystadleuaeth nad yw’n iach; ond bydd hefyd yn mynd i'r afael â bylchau yn y ddarpariaeth lle nad yw myfyrwyr a dysgwyr wedi gallu cyflawni eu dyheadau, gan nad yw’r cyfleoedd hynny wedi bod ar gael. Rwy’n disgwyl iddo hybu cydweithio rhwng sefydliadau, gan ei gwneud yn haws, er enghraifft, i ddysgwr allu symud yn ddidrafferth rhwng dysgu yn seiliedig ar waith ac AB, AB ac AU, ysgolion ac AU, fel y byddai’r cydweithio hyn yn creu llwybrau sydd wir, wir yn canolbwyntio ar anghenion dysgwyr unigol ar bob pwynt ar eu taith addysgol. Yn hollbwysig, mae angen i ni hefyd gryfhau'r cysylltiadau rhwng ysgolion, ond hefyd cyflogwyr. Mae'n hollbwysig—hollbwysig—ein bod yn cael hyn yn iawn, ac mae’r system bresennol, ar hyn o bryd, yn gallu bod yn uffernol, yn gythreulig o anodd i gyflogwyr gymryd rhan ynddi a gwybod pwy i weithio gyda nhw. Felly, unwaith eto, dyma un o'r rhesymau pam y mae angen i ni gael yr un awdurdod hwn.
Nawr, rwy’n credu os gwnawn ni hynny, bydd yn gwella’r cymorth i ddysgwyr yn ogystal â chael gwell gwerth am arian. Ar y cam hwn, mae cynllunio ariannol cychwynnol iawn yn ar waith, ac mae hwn yn ymgynghoriad gwirioneddol am sut y bydd y TEA hwn yn gweithio mewn gwirionedd a sut y caiff ei gyfansoddi. Felly, ar y cam hwn, mae'n anodd gallu pennu ffigur, ond rydym yn gwybod y gall y system bresennol fod yn wastraffus yn aml. Byddwch chi hefyd yn ymwybodol, o ran ariannu, er gwaethaf y sefyllfa anodd yr ydym yn canfod ein hunain ynddi, ein bod wedi gallu dod o hyd i adnoddau ychwanegol ar gyfer CCAUC eleni ac, wrth gwrs, un o'r holl seiliau rhesymegol y tu ôl i'n diwygiadau Diamond yw rhoi cyllido AU yn ei gyfanrwydd, ar gyfer sefydliadau a myfyrwyr unigol, ar sail fwy cadarn a chynaliadwy ar gyfer y dyfodol. Dyna un o'r seiliau rhesymegol y tu ôl i'n rhaglen ddiwygio.
Felly, ar hyn o bryd, rwy’n cyfaddef y bydd cwestiynau yn bennaf ynglŷn â sut y byddai'r awdurdod newydd yn gweithredu, a byddwn ni’n rhoi ystyriaeth ofalus iddyn nhw yn yr ymgynghoriad. Rwy'n gobeithio y bydd yr ymgynghoriad yn gallu dechrau yn y gwanwyn a—mae’n flin gen i—wnes i ddim ateb cwestiwn Llyr mewn gwirionedd am yr amserlenni. Byddem yn gobeithio ceisio cael cyfle deddfwriaethol trwy ymgynghori â'r pwyllgor cyswllt deddfwriaethol sy'n bodoli rhwng y Llywodraeth a Phlaid Cymru, ond rwyf wedi gwneud cais am slot deddfwriaethol a fyddai'n gweld y broses hon, gobeithio, yn cael ei chwblhau o fewn amserlen tair blynedd. Rydych chi'n iawn; o bosibl, mae yna faterion adnoddau dynol y bydd angen eu trin yn ofalus ac yn sensitif wrth fwrw ymlaen â’r broses hon. Felly, rwy’n rhoi amserlen eithaf eang i mi fy hun i wneud hynny oherwydd bod angen ei wneud yn iawn, ac osgoi rhai o'r peryglon yr ydym wedi’u profi wrth ddod â sefydliadau at ei gilydd yn y gorffennol. Mae angen i ni ddysgu gwersi o hynny a gwneud yn siŵr ei fod yn cael ei wneud yn llwyddiannus, wrth fwrw ymlaen.
Gofynnodd Paul am hierarchaeth angen a phwy sy'n cael blaenoriaeth. Holl bwynt cael y sefydliad hwn yw bod yna, yn wir, parch cydradd yn y sefydliad. Felly, nid yw hyn yn ymwneud â blaenoriaethu AB dros AU, neu ddysgu yn seiliedig ar waith dros ddysgu mewn prifysgol neu goleg. Holl bwynt hyn yw bod gwerth cynhenid ym mhob un o’r cyfleoedd dysgu ac addysgu hyn. Mae angen i ni gynllunio hynny yn strategol. Credaf o ddifrif—ac yr oedd yn yr adborth gan Hazelkorn ei hun—fod y sefydliadau AB ac AU yn dymuno gweld eu hunain fel un system, ond yn aml mae'n anodd gwneud hynny. Bydd dod â phobl i mewn i un sefydliad, yn fy marn i, yn helpu i fynd i'r afael â rhai o'r problemau hynny y maen nhw eu hunain wedi’u nodi. Yn ail, bydd bod â’r awdurdod hwn, gyda dysgwyr yn ganolog iddo, yn caniatáu’r cynnydd yr wyf wedi siarad amdano yn gynharach. Yn drydydd, mewn systemau eraill, megis yn Seland Newydd, ac i raddau llai, efallai, yn yr Alban, y parch cydradd hwnnw yw'r egwyddor arweiniol ganolog yn y sefydliad ei hun. Mae’r arweinyddiaeth honno wedyn yn atseinio drwy’r system.