6. 4. Datganiad: Yr Adolygiad Hazelkorn o Addysg yng Nghymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:22 pm ar 31 Ionawr 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Paul Davies Paul Davies Conservative 4:22, 31 Ionawr 2017

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei datganiad y prynhawn yma? Rydym ni ar ochr hon y Siambr yn croesawu'r datganiad heddiw, ond efallai, o'r cychwyn cyntaf, a gaf i egluro y bydd Llywodraeth Cymru yn derbyn yn llawn yr holl argymhellion yn adroddiad yr Athro Hazelkorn? A gaf i hefyd fanteisio ar y cyfle hwn i ddiolch i'r Athro Hazelkorn am ymgymryd â'r darn pwysig hwn o waith, ac rwy’n credu ei bod hi’n llygaid ei lle yn dweud bod addysg yn chwarae rhan hanfodol mewn ffurfio ein cymdeithas?

Ni allwn wadu y bu llu o ddogfennau polisi strategol gan Lywodraethau olynol Cymru, er bod y strategaethau hynny wedi methu â chyflawni canlyniadau sylweddol ar gyfer dysgwyr, ac yn eithaf amlwg, bu diffyg o ran capasiti strategol a meddwl cydgysylltiedig rhwng Llywodraeth Cymru a sefydliadau addysg yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Yn y sector addysg ôl-orfodol, mae angen mwy o ddewis, ond mae hefyd angen cydweithio i sicrhau màs critigol. Ceir enghreifftiau da o’r cydweithio hynny, ac un enghraifft yn unig yw’r Ganolfan Ymchwil Heneiddio a Dementia.

Mae'n hanfodol bwysig inni fanteisio ar y cyfle newydd hwn yn awr oherwydd bod Cymru, fel y mae'r adroddiad yn nodi, yn wynebu heriau demograffig, cymdeithasol ac economaidd. Rydym hefyd yn wynebu newid pellach yn y berthynas rhwng gwledydd y DU, rhwng y DU a'r Undeb Ewropeaidd, a rhwng Cymru a gweddill y byd. Rwy’n cytuno â'r datganiad heddiw nad yw gwneud dim na chynnal y status quo yn ddewis ymarferol. Felly, mae'n hollbwysig ein bod ni’n sicrhau y caiff ein system addysg ôl-orfodol ei nodweddu gan addysg agored a chystadleuol, gan gynnig y cyfle a'r dewis ehangaf i’r nifer fwyaf o fyfyrwyr.

Nawr, rwy’n sylwi o ddatganiad heddiw, Ysgrifennydd y Cabinet, eich bod yn bwriadu ymgynghori yn ddiweddarach eleni ar gynigion i sefydlu un awdurdod strategol sy'n gyfrifol am oruchwylio pob agwedd ar addysg a hyfforddiant ôl-orfodol. O ystyried y bydd CCAUC yn cael ei drosglwyddo i'r awdurdod newydd hwn, a wnewch chi ddweud wrthym sut y bydd y sectorau ôl-orfodol unigol yn cael eu blaenoriaethu yn y corff newydd hwn, a sut y byddwch chi’n sicrhau y bydd pob agwedd ar y gwahanol sectorau yn cael eu hadlewyrchu'n briodol gan yr awdurdod newydd hwn?

Wrth gwrs, mae'n hanfodol bod gan y sefydliad newydd hwn yr adnoddau priodol fel bod ganddo’r gallu i ymgymryd â’i swyddogaethau a’u gweithredu. Felly, a oes gennych chi amlen ariannol cychwynnol mewn golwg ar hyn o bryd? Neu a yw darparu adnoddau ar gyfer corff o'r fath yn rhywbeth y mae angen ei drafod llawer yn fanylach wrth i chi symud ymlaen, ac a fydd hyn yn rhan o'ch ymgynghoriad? Nawr, rwy’n gofyn y cwestiwn hwn oherwydd gwyddom y bu cyllideb CCAUC dan straen sylweddol dros y chwe blynedd diwethaf, a bod hynny wedi cael effaith ar yr arian sydd wedi’i ddyrannu i brifysgolion Cymru. Felly, mae'n bwysig y caiff y corff newydd hwn ei ariannu’n gywir ac yn briodol fel y gall weithredu'n effeithiol a diwallu anghenion y sector addysg ôl-orfodol. Ac a wnewch chi, yn y cyfnod hwn, roi syniad i ni o beth fydd y goblygiadau cost o ddirwyn CCAUC i ben ac a ydych chi’n credu y bydd arbedion cost sylweddol? Sut ydych chi’n bwriadu ymdrin â’r goblygiadau o ran adnoddau dynol sydd ynghlwm wrth ei ddiddymu?

Nawr, bydd sefydlu’r corff newydd hwn yn amlwg yn arwain at gytundeb lefel gwasanaeth newydd rhwng Llywodraeth Cymru a'r corff newydd hwn. A gaf i ofyn i chi, felly, sut yr ydych chi’n rhagweld y bydd y cytundeb lefel gwasanaeth rhwng Llywodraeth Cymru a'r awdurdod addysg drydyddol yn gweithredu mewn cysylltiad â rhaglen waith gytunedig? Rwy’n gobeithio y gallwch chi hefyd roi sicrwydd i ni y bydd unrhyw gytundeb lefel gwasanaeth newydd yn ddigonol o'r cychwyn, oherwydd yn sicr nid ydym eisiau ail-greu cytundebau lefel gwasanaethau annigonol eraill, megis cytundeb lefel gwasanaeth Estyn â’r Llywodraeth, sydd wedi gorfod mynd at Weinidogion Cymru i ofyn am adnoddau ychwanegol i ymgymryd ag agweddau penodol ar ei waith. Felly, mae'n hanfodol bod unrhyw gytundeb lefel gwasanaeth newydd yn briodol o'r cychwyn. O ystyried bod sefydliad cwbl newydd yn cael ei gynnig, a ydych chi’n rhagweld rhagor o uno neu bartneriaethau ffederal yn y sectorau AB ac AU o ganlyniad i'r ailstrwythuro hwn?

Nawr, oherwydd cymhlethdod y system ôl-orfodol ar hyn o bryd, mae'n iawn dweud bod sicrwydd ansawdd ar draws AB ac AU wedi bod yn gymysg, ac y bydd sicrwydd ansawdd yn elfen hanfodol o'r corff newydd i sicrhau bod safonau a llywodraethu yn uchel. Felly, a wnewch chi ddweud wrthym sut y bydd sefydlu’r corff newydd hwn yn effeithio ar swyddogaeth Estyn, oherwydd, fel y gwyddom, mae Estyn yn rheoleiddio AB, dysgu yn seiliedig ar waith galwedigaethol, yn ogystal â dysgu cymunedol? Felly, sut y bydd ei swyddogaeth yn newid yn y dyfodol ac, yn hollbwysig, Ysgrifennydd y Cabinet, a ydych chi’n bwriadu adolygu swyddogaethau Estyn cyn gwneud unrhyw newidiadau deddfwriaethol sylweddol?

Wrth gwrs, fel yr ydych chi wedi dweud heddiw, mae sicrhau parch cydradd yn hanfodol ar gyfer ein darparwyr AB a galwedigaethol gan nad ydyn nhw wedi eu gwerthfawrogi ddigon yn ystod y degawdau diwethaf. Mae angen i ni gydnabod y cyfraniad hanfodol y mae AB a sgiliau galwedigaethol yn ei wneud i economi Cymru, yn enwedig yn ein cymunedau mwyaf difreintiedig, a chydnabod y dylen nhw gael yr adnoddau priodol. Felly, a wnewch chi ddweud wrthym sut y bydd y corff newydd yn sicrhau bod sefydliadau AB yn datblygu ac yn gweithredu i'w llawn botensial? Mewn geiriau eraill, sut ydych chi'n credu y bydd y corff newydd hwn yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i sefydliadau AB o’i gymharu â'r strwythur presennol?

Felly, i gloi, Ddirprwy Lywydd, hoffwn ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei datganiad? Rydym ni’n edrych ymlaen at glywed mwy am gynlluniau Llywodraeth Cymru yn y maes hwn maes o law.