Diolch am y sylwadau. Rwy’n meddwl fy mod, yn fy ymateb atodol i ddau gwestiwn cyntaf Rhun ap Iorwerth, wedi ceisio nodi ein bod yn cydnabod ein bod mewn gwirionedd yn achub golwg mwy a mwy o bobl. Yr her yw bod angen i fwy a mwy o bobl gael y gwasanaeth. Mae mwy a mwy o bobl yn dod i mewn i’n gwasanaethau—mae’n ymwneud ag ateb y galw sydd gennym. Dyna pam y mae angen i ni ddiwygio’r system yn y modd a nodir yng nghynlluniau’r Llywodraeth a roddwyd at ei gilydd gyda chlinigwyr. Ni ellir cuddio rhag hynny, ac nid wyf erioed wedi ceisio gwneud hynny, ond nid wyf yn meddwl y dylai pobl fod o’r farn fod pob peth a ddywedodd yr holwr o reidrwydd yn adlewyrchiad cywir o farn yr RNIB. Er enghraifft, ar amseroedd aros cataract, mae’n faes lle y gallwch aros am gyfnod hwy o amser heb niwed clinigol. Os ydym yn mynnu dweud, ‘Rhaid i amseroedd aros am driniaeth cataract leihau fel mater o flaenoriaeth’, mae’n bosibl ein bod felly yn gogwyddo ein system i gyfeiriad nad yw’n diwallu’r angen clinigol.

Mewn gwirionedd mae ein hamserau rhwng atgyfeirio a thriniaeth yn lleihau mewn offthalmoleg, ond nid a yw ein mesurau rhwng atgyfeirio a thriniaeth cyfredol yn lleihau yw’r unig her, ond ai dyna’r math cywir a deallus o fesurau a ddylai fod gennym i ddweud wrthym pa mor llwyddiannus yw ein gwasanaeth, ac rwy’n meddwl bod yna achos cryf dros ddweud nad ydynt yn gwneud hynny. Dyna pam y dywedais wrth y gwasanaeth, gyda’r RNIB, fy mod am ein gweld yn mabwysiadu ymagwedd wahanol, i geisio cael ymagwedd fwy deallus tuag at hyn. Rydym eisoes yn buddsoddi mewn TG i sicrhau bod modd cyfnewid delweddau’n ddigidol rhwng gofal eilaidd a gofal sylfaenol, ac rydym yn rhoi negeseuon i bobl fynd at eu hoptometrydd stryd fawr i gael gofal iechyd y llygaid, yn hytrach na meddyg teulu. Felly, rydym yn gwneud llawer o’r hyn y mae’r cwestiwn yn awgrymu y dylem ei wneud. Yr heriau yw cyflymder, cysondeb a set ddeallus o fesurau perfformiad.