6. 5. Dadl ar Adroddiad y Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon ar ei Ymchwiliad i Barodrwydd ar gyfer y Gaeaf 2016/17

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:38 pm ar 1 Chwefror 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Lloyd David Lloyd Plaid Cymru 3:38, 1 Chwefror 2017

Roedd gwahaniaeth barn ymysg y rhai a rhoddodd dystiolaeth i'r pwyllgor am y lefelau o barodrwydd am y gaeaf, sef ffaith sy’n peri rhywfaint o bryder ynddo'i hun. Dylai'r sector cyfan fod yn fwy hyderus bod y broblem o dan reolaeth a bod modd ei drin. Gallai'r diffyg hyder hwn fod, yn rhannol, oherwydd bod angen gwella'r cyfathrebu rhwng yr holl grwpiau perthnasol, er gwaethaf y ffaith bod trefniadau fel cynlluniau integredig ar waith yn barod.

Yn gysylltiedig â hyn, mae gennym rai pryderon am ymgyrch Llywodraeth Cymru i frechu rhag y ffliw, yn enwedig o ran y ffaith mai nifer weddol fach o staff y gwasanaeth iechyd a staff gofal cymdeithasol sydd wedi cael eu brechu. O ran staff y gwasanaeth iechyd, mae ffigurau diweddar gan Iechyd Cyhoeddus Cymru yn dangos mai dim ond ryw 48.4 y cant ohonynt sydd wedi cael eu brechu rhag y ffliw hyd yn hyn. Mae brechu staff rheng flaen yn rhywbeth allweddol er mwyn atal y clefyd, ac rydym ni’n credu y dylai Llywodraeth Cymru a'r sector fod yn fwy uchelgeisiol wrth osod targedau yn y maes hwn. Mae gennym rai pryderon hefyd am strwythur yr ymgyrch eleni, ynghyd â pha mor weledol yw hi a sut y mae'n cael ei thargedu. Mae angen eglurder ynghylch rolau priodol meddygon teulu a fferyllwyr yn yr ymgyrch ac ynghylch cryfder a gwelededd y negeseuon cenedlaethol i grwpiau targed. Rydym yn argymell bod trefniadau'n cael eu rhoi ar waith i ymgymryd â dysgu system gyfan yn seiliedig ar werthusiad o effeithiolrwydd holl ymgyrchoedd Llywodraeth Cymru ynghylch iechyd dros y gaeaf. Argymhelliad 3 yw hwnnw.

Rwy'n croesawu'r ffaith bod yr Ysgrifennydd Cabinet wedi derbyn ein hargymhelliad ar y mater hwn. Rydym ni’n falch o nodi—ac rydw i'n siŵr y bydd aelodau eraill y pwyllgor yn teimlo'r un ffordd—y bydd gwersi o'r gwerthusiad yn cael eu hymgorffori mewn gwaith cynllunio blwyddyn gyfan yn y dyfodol, gan gynnwys yr ymgyrch ar gyfer y gaeaf nesaf. Nid oes amheuaeth y bu rhai gwelliannau clir yn y system. Mae ymddiriedolaeth gwasanaethau ambiwlans Cymru yn enghraifft amlwg a dylid ei llongyfarch am hynny. Fodd bynnag, mae’r ymchwiliad hwn wedi nodi nifer o faterion a gododd yn adroddiad y pwyllgor blaenorol yn 2013 fel materion y mae angen eu blaenoriaethu, gan gynnwys derbyniadau amhriodol i adrannau damweiniau ac achosion brys, llif cleifion drwy ysbytai ac oedi wrth drosglwyddo gofal. Clywsom lawer iawn o dystiolaeth ynglŷn â gwlâu, angen mwy o wlâu a’r pwysau angerddol ar ofal cymdeithasol. Mwy gan aelodau eraill o’r pwyllgor, yn amlwg.

Fel pwyllgor, rydym yn cydnabod bod y gwaith o gynllunio ar gyfer y gaeaf hwn wedi galw am ymdrechion ac adnoddau sylweddol iawn. Rydym yn croesawu’r ffaith y dechreuodd y gwaith o gynllunio ar gyfer y gaeaf yn gynnar. Mae’n bwysig bod gwersi’r blynyddoedd blaenorol yn cael eu dysgu. Er gwaethaf hyn, rydym yn pryderu am allu’r system i ymdopi â phwysau ychwanegol y tymor a’r niwed y gallai un digwyddiad difrifol, fel achos o ffliw neu gau cartref gofal, ei achosi. Rydym wedi croesawu’r buddsoddiad ychwanegol o £50 miliwn gan Lywodraeth Cymru ar gyfer pwysau’r gaeaf eleni. Dywedodd yr Ysgrifennydd Cabinet ei fod yn disgwyl gweld canlyniadau penodol yn sgil y buddsoddiad ychwanegol yma: ymdopi â’r galw ychwanegol ar ofal heb ei drefnu a pharhau i ddarparu llawdriniaethau dewisol dros gyfnod y gaeaf. Rydym yn cydnabod bod y targedau hyn yn rhai uchelgeisiol ar gyfer buddsoddiad o’r fath. Argymhelliad pedwar yw hynny. Rydym yn edrych ymlaen at glywed gan yr Ysgrifennydd Cabinet ym mis Mai ynghylch y cynnydd tuag at y targedau uchelgeisiol hynny. Diolch yn fawr.