Mae gadael yr UE wedi bod yn fater hynod rwygol yma yng Nghymru a ledled y DU. Rwy’n credu mai ein gwaith ni yma yw gwneud ein gorau, gan weithio gyda'n gilydd, rhwng cynifer o bleidiau ag y gallwn ddod â nhw at ei gilydd, i geisio uno pobl Cymru â chynllun gweithredu i fynd â ni ymlaen dan yr amgylchiadau anodd iawn hyn. Rwy’n teimlo ei bod yn ddyletswydd arnom yma yn y Cynulliad i wneud hynny.

Rwy'n ymwybodol iawn bod mwyafrif llethol o fy etholaeth yng Ngogledd Caerdydd wedi pleidleisio i aros yn yr UE ar 23 Mehefin. Pleidleisiodd Caerdydd ei hun 60 y cant i aros, ychydig bach o flaen sut y pleidleisiodd Llundain, ac rwy’n gwybod, yng Nghaerdydd, nad oedd y bleidlais wedi'i chyfyngu i'r ardaloedd mwy cyfoethog. Yng Ngogledd Caerdydd, prin iawn oedd yr ardaloedd lle na fu pleidlais fawr i aros. Felly, rwy’n teimlo bod gen i fandad gan fy etholaeth i wneud popeth yn fy ngallu, cyn belled ag y mae'n bosibl, i gadw elfennau allweddol yr hyn yr oedd aelodaeth o'r UE yn ei olygu i fy etholwyr. Rwy’n credu bod Papur Gwyn Cymru yn symud i'r cyfeiriad hwnnw. Rwy'n credu ei fod yn safbwynt da ar gyfer trafodaethau. Fodd bynnag, er bod mwyafrif llethol o Ogledd Caerdydd wedi pleidleisio i aros, rwy'n gwybod bod gennych chi fynydd Caerffili ac, ewch heibio i’r Traveller’s Rest ac ewch i lawr yr ochr arall—[Torri ar draws.] Ydy. Mae'n ddarlun cwbl wahanol, a phleidleisiodd etholaethau’r Cymoedd 'na', dim ond ychydig iawn o filltiroedd i ffwrdd. Rwy'n parchu eu pleidlais, ac rwy’n parchu'r ffaith mai dyna oedd y bleidlais mwyafrif a enillodd ledled Cymru. Ond, rwy’n tybed pam digwyddodd hyn. Hynny yw, mae pobl Gogledd Caerdydd yn bobl sydd wedi symud i lawr o'r Cymoedd, fel y gwnaeth fy nheulu fy hun. Yn wir, cafodd cyfoeth Caerdydd ei adeiladu ar gludo glo i lawr o'r Cymoedd, a mynd ag ef allan i lefydd fel Aden a Singapore, yn ogystal â gogledd Ffrainc, Bordeaux a Nantes. Mae wedi bod yn ddinas ryngwladol erioed, Caerdydd, ac mae pobl yng Nghaerdydd yn dod o bob cwr o'r byd, yn ogystal ag o'r Cymoedd, gorllewin Cymru, gogledd Cymru ac Iwerddon. Rwy’n credu bod y Prif Weinidog wedi dweud mewn araith flaenorol a wnaeth bod pob un ohonom yn ddisgynnydd i fewnfudwyr. Felly, tybed a wnaeth Caerdydd bleidleisio 'ie' oherwydd ei chysylltiadau rhyngwladol a’r diwylliant cosmopolitan sydd wedi dod yma oherwydd bod cynifer o’r bobl yma’n dod o gynifer o wahanol rannau.

Ond rydym yn gwybod bod mudo yn fater mawr yn y refferendwm. Felly, sut ydym ni’n cysoni manteision enfawr mudo i Gymru, sy’n rhywbeth yr wyf i’n credu y mae’n rhaid inni i gyd ei gydnabod, â’r gwahanol safbwyntiau amdano mewn gwahanol rannau o Gymru? Mae'r ystadegau'n dangos mai’r ardaloedd â'r nifer lleiaf o ymfudwyr oedd â'r bleidlais fwyaf i adael. Felly, sut y gallwn dalu sylw i’r 52 y cant a bleidleisiodd i adael ac i’r 48 y cant a bleidleisiodd i aros? Rwy’n credu bod y Papur Gwyn yn gwneud ymgais dda yn hynny o beth. Mae'n cydnabod pwysigrwydd mewnfudwyr i economi Cymru. Nid wyf i’n credu y gallai neb wadu eu cyfraniad at y prifysgolion, y gwasanaeth iechyd na’r gwasanaeth gofal cymdeithasol. Maen nhw’n gwneud cyfraniad enfawr yma. Mae'n galw am sicrwydd ar unwaith y bydd ymfudwyr o’r UE sy'n byw yng Nghymru yn gallu aros ac y perchir eu hawliau. Rwy'n credu bod hyn yn gwbl hanfodol—bod yn rhaid inni drin ein holl ddinasyddion sy'n byw yng Nghymru â pharch. Mae'r ansicrwydd y mae’r teuluoedd hynny yn ei brofi yn anfaddeuol, ac rwy’n credu bod yn rhaid inni alw yma o'r Cynulliad hwn ar y Prif Weinidog i roi'r sicrwydd sydd ei angen arnyn nhw ac y maen nhw yn ei haeddu iddyn nhw ar unwaith. Rwy’n gobeithio bod hynny'n rhywbeth a gaiff ei ystyried.

Rwy’n cefnogi’r ffaith bod y Papur Gwyn yn cynnig bod myfyrwyr ac ymchwilwyr yn rhydd i symud. Rydym yn gwybod pa mor gwbl hanfodol yw hi bod ymchwil wedi ei seilio ar sail ryngwladol a pha mor bryderus yw’r prifysgolion am adael yr UE. Mae angen y myfyrwyr Ewropeaidd arnom. Mae angen y myfyrwyr rhyngwladol arnom. Rydym eisoes yn gwybod y bu gostyngiad mewn ceisiadau gan fyfyrwyr o’r UE—rwy’n credu ei fod tua 7 y cant. Mae hynny wedi digwydd eisoes. Ymwelais â Phrifysgol Caerdydd yn fuan iawn ar ôl pleidlais y refferendwm, ac roedd y staff yn ddigalon iawn am y canlyniad. Roedden nhw’n arbennig o ddigalon gan fod ymchwilydd o'r Eidal a oedd wedi cael cynnig swydd allweddol fel yr ymgeisydd gorau am y swydd newydd dynnu'n ôl oherwydd ei fod eisiau byw yn yr UE. Rwy’n gwybod bod nifer o enghreifftiau felly yng Nghymru. Mae'r Papur Gwyn yn cynnig y gallai mudo fod yn gysylltiedig â chyflogaeth—naill ai symud i swydd a gafwyd eisoes, neu efallai gyfnod cyfyngedig i chwilio am swydd. Fy marn i yw fy mod o blaid symud yn rhydd fel sydd gennym nawr, ond rwy’n credu bod hyn yn ffordd o wneud cynnig ymarferol am ffordd y gallem symud ymlaen, a byddai'n bwysig iawn ei drafod yn y trafodaethau.

Yn olaf, hoffwn wneud dau bwynt cyflym. Rydym wedi siarad llawer am fynediad llawn a dilyffethair i’r farchnad sengl. Rwy’n credu bod hynny'n gwbl hanfodol, ac rwyf hefyd yn credu na allwn gefnogi Brexit os nad yw hynny'n cael ei gyflawni yn ystod y trafodaethau. Yn olaf, pwysigrwydd cronfeydd strwythurol a buddsoddi Ewropeaidd, sy’n hynod o bwysig i ni yma yng Nghymru.