8. 6. ‘Diogelu Dyfodol Cymru’: Trefniadau Pontio o'r Undeb Ewropeaidd i Berthynas Newydd ag Ewrop

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:51 pm ar 7 Chwefror 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jenny Rathbone Jenny Rathbone Labour 5:51, 7 Chwefror 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch i chi, David, am eich cyfraniad ystyriol iawn.

Does dim byd yn fwy deniadol, ond camarweiniol, na’r slogan hwn o gymryd rheolaeth yn ôl, ac un o'r pethau y mae'n rhaid i'r Brexiteers ei wneud yn awr yw, fel y dywed David, diffinio'r hyn yr ydym mewn gwirionedd yn ei olygu wrth hynny. Ac ymhell o gymryd rheolaeth yn ôl, rwy’n teimlo y gallwn golli’n llwyr reolaeth dros rywbeth sy’n hynod bwysig i bob un ohonom, sef ansawdd a diogelwch bwyd. Am ddegawdau, mae’r bwyd ar ein plât wedi cael ei ddiogelu gan ein haelodaeth o'r UE. Beth sydd bellach yn mynd i ddigwydd i safonau bwyd, a phwy fydd yn eu rheoleiddio ym Mhrydain Brexit? Sut ydym ni’n mynd i osgoi sgandal cig ceffyl arall?

Rydym ni yng Nghymru yn falch iawn o'r bwyd Cymreig a gynhyrchwn ac yr ydym yn ei allforio, ynghyd ag anifeiliaid byw, i'r UE, a gobeithio y gallwn barhau i wneud hynny. Ond, mewn termau crynswth, mae’r swm dan sylw yn fach iawn o'i gymharu â'r nwyddau diwydiannol a weithgynhyrchwyd neu wasanaethau sy'n cyfrannu at ein mantolen fasnach. Edrychais yn ofer am y rhestr o fwydydd yn y tabl o nwyddau a allforiwyd ym Mhapur Gwyn Cymru, ac wrth gwrs nid yw yno, oherwydd bod y symiau dan sylw yn is na'r 25 uchaf. Felly, mae'n berygl gwirioneddol y bydd diogelwch bwyd yn cael ei fasnachu gan rymoedd llawer mwy pwerus eraill a fydd yn dylanwadu ar y ffordd y bydd Theresa May yn mynd o gwmpas y trafodaethau hyn.

Yn awr, mae Theresa May wedi datgan yn glir iawn nad yw hi am i’r DU aros yn y farchnad sengl. Ac mae'n edrych yn fwyfwy tebygol y bydd tariffau yn cael eu gosod ar nwyddau’r DU, wrth i ni ddod at ddiwedd y broses ddwy flynedd. Mae hynny'n golygu y bydd y DU yn gosod tariffau ar nwyddau’r UE er mwyn dial. Fodd bynnag, nid wyf yn credu mai tariffau yw'r prif risg i amaethyddiaeth Cymru. Mae'r gostyngiad yn y bunt eisoes wedi cynhyrchu hwb ôl-Brexit i allforion Cymru, sydd i'w groesawu. Ond mae llawer mwy o berygl i amaethyddiaeth yng Nghymru, sef llif o fewnforion rhad o rannau eraill o'r byd, heb ddim o'r mesurau diogelu ar ansawdd bwyd yr ydym yn dibynnu arnynt o fewn yr UE.

Mae Theresa May yn ymddangos i fod yn hynod o awyddus i daro bargen ar draws y dŵr gyda Donald Trump, ac mewn cyfweliad ar radio’r BBC ychydig wythnosau yn ôl, eglurodd prif economegydd Ffederasiwn Biwro Ffermydd America yn hollol glir y byddai unrhyw gytundebau masnach yr Unol Daleithiau a fyddai’n cael eu gwneud gan Theresa May o bosib yn amodol ar weld cyhoedd y DU yn stumogi mewnforion bwydydd o’r Unol Daleithiau yr ydym wedi’u gwrthod yn flaenorol. Rydym yn siarad am gig eidion sy’n dod o wartheg lle mae hormonau twf wedi’u mewnblannu, cywion ieir wedi’u golchi â chlorin, a bwydydd heb eu labelu a addaswyd yn enetig. Byddai'n rhaid i ni lyncu’r 82 o blaladdwyr a ddefnyddir yn yr Unol Daleithiau sy'n cael eu gwahardd yn yr UE ar sail amgylcheddol ac iechyd. Ymysg y rhain y mae atrasin, chwynladdwr y tybir sy’n effeithio ar y system imiwnedd ac sy’n gysylltiedig â namau geni. A siarad am fwydydd GM, yn yr UE rydym yn cael ein diogelu gan y ffaith bod unrhyw un sy'n gwneud bwyd gan ddefnyddio cynhwysion GM yn gorfod labelu hynny’n glir. Yr unig fwydydd GM ar silffoedd Prydain ar hyn o bryd yw bwydydd sothach Americanaidd melys fel popgorn ac olewau coginio rhad wedi’u hanelu at y fasnach arlwyo. Yn yr Unol Daleithiau, mae GM ym mhobman ac nid oes rhaid iddo gael ei labelu. Yr unig ffordd y gallwch osgoi bwyta cynhwysion GM yw prynu bwyd organig, coginio yn y cartref a byth bwyta allan.

Felly, mae’r Alban, Gogledd Iwerddon a Chymru i gyd wedi gwahardd amaethu GM i bob pwrpas; dyna ein penderfyniad gwleidyddol ni. A pha berthnasol fydd confensiwn Sewel os yw Theresa May yn taro bargen gyda'r Unol Daleithiau, sy'n golygu llif o fwydydd GM yn dod i mewn i'r farchnad yn y DU? Bydd yn amhosibl cynnal y polisi hwnnw. Felly, mae'n rhaid i ni sylweddoli y bydd yna bosibilrwydd y gwelwn yr holl fwydydd difwynedig hyn yn gorlifo ein marchnad ac yn sicr gallai ein busnesau amaethyddiaeth fynd i’r wal. Mae hynny'n gwbl frawychus i mi.

O ran ein trafodaethau ar Brexit, mae'n golygu y gallem gael ein diarddel o'r rhwydwaith o asiantaethau sy'n rheoleiddio ac yn darparu gwybodaeth mewn perthynas â gweithgareddau difwyno bwyd. Rydym eisoes yn wynebu heriau mawr o ran ein bwyd ac mae angen i ni fod yn wirioneddol ymwybodol o sut y gallwn ddiogelu ein defnyddwyr drwy aros yn rhan o Awdurdod Diogelwch Bwyd Ewrop, ac rwy’n deall y gallwn wneud hynny hyd yn oed os ydym yn cael ein taflu allan o'r farchnad sengl. Mae'n rhaid i ni gofio, ar hyn o bryd, y gallem fod yn ysgwyddo mwy o gyfrifoldeb am orfodi bwyd priodol pan fo adnoddau awdurdodau lleol ar reolaethau diogelwch bwyd eisoes dan straen, ac mae'r Asiantaeth Safonau Bwyd wedi cael ei chyfyngu ar hyn o bryd, ac nid oes ganddi bellach y math o arbenigedd y byddai ei hangen ar yr hyn sydd eisoes yn ddiwydiant byd-eang.

Felly, mae'r rhain yn bryderon mawr yr wyf yn gobeithio y bydd yn cael eu hystyried gan Lywodraeth Cymru a chan Senedd y DU.