Ddirprwy Lywydd, ar ran Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol, rwyf heddiw yn cyflwyno i'r Cynulliad, iddynt ei gymeradwyo, fanylion cyfraniad Llywodraeth Cymru at gyllid refeniw craidd y pedwar comisiynydd heddlu a throseddu yng Nghymru ar gyfer 2017-18. Bydd yr Aelodau'n ymwybodol bod y cyllid craidd ar gyfer yr heddlu yng Nghymru yn cael ei ddarparu drwy drefniant tair ffordd, sy’n cynnwys y Swyddfa Gartref, Llywodraeth Cymru a’r dreth gyngor. Gan nad yw polisi plismona a materion gweithredol wedi’u datganoli, mae'r darlun ariannu cyffredinol yn cael ei bennu a’i sbarduno gan y Swyddfa Gartref. Felly, mae'r dull a sefydlwyd i bennu a dosbarthu cydran Llywodraeth Cymru wedi bod yn seiliedig ar egwyddor o sicrhau cysondeb a thegwch ledled Cymru a Lloegr. Fel yr amlinellwyd yng nghyhoeddiad terfynol setliad yr heddlu ar 1 Chwefror, mae cyfanswm y cymorth refeniw heb ei neilltuo ar gyfer y gwasanaeth heddlu yng Nghymru ar gyfer 2017-18 yn £350 miliwn. Mae cyfraniad Llywodraeth Cymru at y swm hwn, drwy'r grant cynnal refeniw ac ardrethi annomestig wedi'u hailddosbarthu, yn £139 miliwn a dyma’r arian y mae gofyn ichi ei gymeradwyo heddiw.

Fel mewn blynyddoedd blaenorol, mae'r Swyddfa Gartref wedi penderfynu troshaenu dull terfyn isaf ar ei fformiwla sy'n seiliedig ar anghenion. Mae hyn yn golygu, ar gyfer 2017-18, y bydd comisiynwyr heddlu a throseddu ledled Cymru a Lloegr i gyd yn cael yr un gostyngiad canrannol o 1.4 y cant yn eu cyllid refeniw craidd, o'i gymharu â 2016-17. Bydd y Swyddfa Gartref hefyd yn darparu grant atodol, sef cyfanswm o £5.9 miliwn, er mwyn sicrhau bod y heddlu Dyfed-Powys a heddlu Gogledd Cymru yn cyrraedd y terfyn isaf.

Bydd yr aelodau'n cofio, fel rhan o adolygiad gwariant 2015, bod Llywodraeth y DU wedi ymrwymo i ddarparu, drwy gydol cyfnod yr adolygiad o wariant, cyllid arian parod cyffredinol ar gyfer pob comisiynydd heddlu a throseddu, o'i gymharu â 2015-16. Mae'r setliad ar gyfer 2017-18 yn cynnal y lefel arfaethedig o gyllid, ond yn tybio bod y Comisiynwyr yn cynyddu eu praesept treth gyngor 2 y cant yn 2016-17 ac y byddent yn gwneud hynny eto yn 2017-18.

Mae'r dreth gyngor yn fater datganoledig a chyfrifoldeb y Comisiynwyr yw gosod eu praeseptau. Mae gan gomisiynwyr heddlu a throseddu yng Nghymru y rhyddid i wneud eu penderfyniadau eu hunain am gynyddu’r dreth gyngor ac nid ydynt yn ddarostyngedig i’r terfynau sy'n gymwys yn Lloegr. Wrth fewnosod eu helfen o’r dreth gyngor, mae Llywodraeth Cymru yn disgwyl i bob comisiynydd heddlu a throseddu weithredu mewn modd rhesymol o ystyried y pwysau sydd ar aelwydydd sy’n wynebu caledi.

Rydym yn deall bod angen gwneud penderfyniadau anodd wrth ddatblygu cynlluniau ar gyfer y blynyddoedd i ddod. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i weithio gyda Chomisiynwyr a phrif gwnstabliaid i sicrhau y rheolir gostyngiadau cyllido mewn ffyrdd sy'n lleihau'r effaith ar ddiogelwch cymunedol yng Nghymru. Fel rhan o hyn, mae Llywodraeth Cymru wedi darparu ar gyfer blwyddyn arall o gyllid ar gyfer 500 o swyddogion cymorth cymunedol ychwanegol a gafodd eu recriwtio o dan y rhaglen flaenorol ar gyfer ymrwymiad y llywodraeth. Mae swm o £16.8 miliwn wedi’i glustnodi yn y gyllideb ar gyfer y flwyddyn nesaf i barhau i roi’r ymrwymiad hwn. Mae’r cyflenwad llawn o swyddogion wedi cael ei ddefnyddio ers mis Hydref 2013 ac maent yn gwneud cyfraniad cadarnhaol at ddiogelwch y cyhoedd ledled Cymru. Rhan hanfodol o'u gwaith yw mynd ati i ymgysylltu â phartneriaid a sefydliadau cymunedol i ymdrin ag ymddygiad gwrthgymdeithasol a gweithgareddau troseddol cysylltiedig, ond maent yn gwneud cyfraniad pwysig iawn at wariant ataliol, gan weithio mewn partneriaeth â chymunedau ac awdurdodau lleol. Mae Llywodraeth Cymru, gan weithio mewn partneriaeth â phedwar heddlu Cymru a Heddlu Trafnidiaeth Prydain, hefyd wedi cyflwyno’r adnodd ychwanegol hwn ac yn helpu i wneud gwahaniaeth go iawn i fywydau pobl yng Nghymru.

I edrych ymlaen at drefniadau ariannu yn y dyfodol, yn ddiweddar, mae'r Swyddfa Gartref wedi ailgychwyn adolygiad o fformiwla ariannu'r heddlu, wedi iddo gael ei atal dros dro yn 2015, ar ôl i wallau ystadegol gael eu darganfod yn y deunydd ymgynghori. Mae Llywodraeth Cymru yn cymryd rhan yn y broses hon ac yn gweithio'n agos gyda Chomisiynwyr Cymru i sicrhau bod yr adolygiad yn rhoi ystyriaeth lawn i safbwyntiau Llywodraeth Cymru ac i drefniadau ariannu polisi a phlismona yng Nghymru.

Ddirprwy Lywydd, i ddychwelyd at ddiben dadl heddiw, y cynnig yw cytuno ar yr adroddiad cyllid llywodraeth leol ar gyfer comisiynwyr heddlu a throseddu, sydd wedi cael ei osod gerbron y Cynulliad. Os caiff ei gymeradwyo, bydd hyn yn caniatáu i'r comisiynwyr gadarnhau eu cyllidebau ar gyfer y flwyddyn ariannol nesaf. Felly, gofynnaf i Aelodau'r Cynulliad gefnogi'r cynnig hwn heddiw.