Wrth i’r Swyddfa Gartref barhau i droshaenu dull terfyn isaf ar eu fformiwla sy'n seiliedig ar anghenion, clywsom y bydd yr holl heddluoedd yng Nghymru a Lloegr yn cael yr un gostyngiad 1.4 y cant yn 2017-18. Rydym yn nodi bod y setliad tair ffordd ar gyfer cyllid yr heddlu yng Nghymru, sy'n cynnwys y Swyddfa Gartref, Llywodraeth Cymru a’r dreth gyngor, yn dilyn ymgynghoriad â’r pedwar heddlu yng Nghymru, a bod £349.9 miliwn wedi’i ddyrannu i'r comisiynwyr heddlu a throseddu yng Nghymru. Wedi i Ffederasiwn Heddlu De Cymru ddatgan y llynedd bod y bwlch rhwng eu praesept treth gyngor nhw a heddluoedd eraill Cymru bellach wedi ei gau, bydd hyn yn cyflawni cynnydd yn y swm a delir tuag at wasanaethau heddlu gan dalwyr y dreth gyngor o 3.79 y cant yn y gogledd, 3.99 y cant yng Ngwent, 4 y cant yn y de, ond 6.9 y cant yn Nyfed-Powys.

Dywedir bod y ffigur olaf hwn yn adlewyrchu'r rhewi cyllido blaenorol yn Nyfed-Powys, lle dywedodd y comisiynydd heddlu a throseddu a oedd yn gadael ei fod wedi cyflwyno mwy o swyddogion ar rowndiau gwledig am fwy o amser, am lai o arian. Mae gwefannau Heddlu Dyfed-Powys a Chyngor Sir Caerfyrddin yn nodi bod lefel troseddu yn Nyfed-Powys yn isel o'i gymharu ag ardaloedd heddluoedd eraill, sy'n ei gwneud y lle mwyaf diogel yng Nghymru a Lloegr. Fodd bynnag, mae'r cyngor yn ychwanegu, ‘Mae'n rhaid inni beidio â llaesu dwylo’. Er ein bod felly yn cydnabod pryder am faint y cynnydd yn eu praesept, rydym felly hefyd yn cydnabod bod angen diogelu lefel y gwasanaethau.

O dan Lafur, roedd ein heddlu at eu clustiau mewn gwaith papur. Mae Llywodraeth y DU wedi lleihau biwrocratiaeth a rhoi dim ond un targed syml i’r heddlu—lleihau troseddu. Fel y dywedais y llynedd, roedd troseddu wedi gostwng dros 30 y cant ers 2010 yn ôl yr arolwg troseddu annibynnol ar gyfer Cymru a Lloegr. Er bod cyfanswm y troseddu a gofnodwyd gan yr heddlu ledled Cymru, ac eithrio twyll, i fyny 6 y cant yn y flwyddyn yn gorffen Medi 2016, canfu asesiad gan Awdurdod Ystadegau y DU nad oedd data troseddau a gofnodwyd gan yr heddlu yn bodloni’r safon ofynnol, ac nad ydynt yn cael eu hystyried ar hyn o bryd yn fesur dibynadwy. Ar y llaw arall, cadarnhawyd ym mis Rhagfyr 2016 bod data o arolwg troseddu Cymru a Lloegr wedi cadw ei fathodyn ystadegau cenedlaethol. Dangosodd y data hyn tua 6.2 miliwn o achosion o droseddu yn ystod y flwyddyn yn gorffen Medi 2016, gostyngiad 6 y cant ar y flwyddyn flaenorol.

Yn y gogledd, bydd 17 o swyddogion heddlu ychwanegol a chwe aelod ychwanegol o staff yn cael eu recriwtio. Mewn briff gan Heddlu Gogledd Cymru y mis diwethaf, clywsom, er bod rhaid iddynt gyflwyno arbedion cynlluniedig pellach o £7.3 miliwn hyd at 2020, y byddai rhoi argymhellion eu hadolygiad effeithlonrwydd ar waith yn cyflwyno dyraniadau adnoddau sy'n seiliedig ar dystiolaeth, yn gwella ansawdd y gwasanaeth ac yn buddsoddi £1.2 miliwn mewn pwysau twf. Gwnaethant hefyd dynnu sylw at ganfyddiadau arolwg troseddu o lai o risg o droseddu personol a throseddu yn y cartref yn y rhanbarth a chynnydd yn nifer y cwnstabliaid arbennig, gwirfoddolwyr arbennig yr heddlu a chadetiaid heddlu gwirfoddol.

Mae'r Swyddfa Gartref yn adolygu fformiwla ariannu'r heddlu ar ôl i gynigion diwygiedig yn 2015 gael eu hatal. Byddai'r rhain wedi golygu y byddai’r gyfran o'r swm a ddosberthir gan y fformiwla i bedwar heddlu Cymru yn gostwng 9 y cant, ac y byddai gogledd Cymru yn cael 0.88 y cant o'r swm a ddosberthir i'r 43 o heddluoedd ledled Cymru a Lloegr. Maent nawr yn cael 1.03 y cant; mae’r swm a dderbynnir y pen yn eu rhoi yn safle 23 o’r 43 wrth ystyried grant etifeddiaeth y dreth gyngor.

Diolch i bolisi Llywodraeth Cymru, mae dros £0.5 biliwn o bunnoedd mewn grantiau etifeddiaeth y dreth gyngor sy’n cael ei ddarparu i heddluoedd yn Lloegr yn 2017-18 ond na fydd ar gael i heddluoedd yng Nghymru. Rwyf wedi ysgrifennu at y Swyddfa Gartref i bwysleisio bod fformiwla ariannu'r heddlu yn rhy ddibynnol ar nifer bach o fesurau i adlewyrchu anghenion cymharol y 43 o heddluoedd ac na ddylid anwybyddu amddifadedd ac adfyd gwledig.

Er bod Heddlu Gogledd Cymru wedi dweud wrthym y dylai heddluoedd yng Nghymru, fel yn Lloegr, allu cael mynediad at yr ardoll prentisiaethau drwy eu cyfrif digidol newydd, a all wedyn gyfrannu at y Coleg Plismona, mae Llywodraeth Cymru wedi gwrthod hyn. Dywedodd comisiynydd heddlu a throseddu’r gogledd wrthyf y mis hwn y byddai hyn yn costio dros £2 filiwn y flwyddyn i heddluoedd Cymru.

Pan heriais y Gweinidog sgiliau ynglŷn â hyn yn y pwyllgor yr wythnos diwethaf, dywedwyd wrthym y byddai Llywodraeth Cymru yn taro trefniant grant neu gontract yn lle hynny, ond nad oedd y comisiynwyr yn ôl pob tebyg yn gwybod union fanylion hynny. Nid yw hynny'n llywodraethu da. Hefyd, rhoddodd Heddlu Gogledd Cymru fanylion am eu cydweithrediad â heddluoedd Glannau Mersi a Swydd Gaer, sy’n cydnabod realiti gweithredol ac yn atgyfnerthu pam byddai datganoli heddlu yn ddrwg i Gymru.