5. 4. Datganiad: Cymunedau Cryf — Camau Nesaf

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:48 pm ar 14 Chwefror 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Gareth Bennett Gareth Bennett UKIP 3:48, 14 Chwefror 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch, Weinidog, am eich datganiad heddiw. Mae llawer o'r drafodaeth heddiw wedi bod am Cymunedau yn Gyntaf; wel, mae’r cynllun hwnnw bellach yn dod i ben, felly mae’n rhaid i ni sicrhau y bydd unrhyw fath o raglen sy'n cymryd ei le yn effeithiol, ond, yn bennaf, heddiw, roeddwn i’n awyddus i siarad am agwedd arall ar y mater o dlodi, sef yr hyn y cyfeiriodd Dawn Bowden ato: cyflogadwyedd.

Nawr, rydych chi wedi nodi yn flaenorol, Weinidog, bod tlodi mewn gwaith yn broblem gynyddol ac, yn wir, nododd Llywodraeth Cymru y mater hwn wrth gyflwyno ei hadroddiad creu cymunedau cryf yn 2013. Un peth y gall y Llywodraeth ei wneud yw ceisio denu mwy o swyddi, a, gobeithio, swyddi o ansawdd gwell. Nawr, rwy’n gwybod bod eich Llywodraeth yn ymwybodol o'r agwedd hon, oherwydd daeth eich Gweinidog economi, Ken Skates, i’r Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol yr wythnos diwethaf, ac roedd yn sôn am y mater hwn, a dywedodd nad dim ond unrhyw waith sy’n bwysig ond gwaith o ansawdd da, ac rwy’n credu ei bod yn bwysig cofio hynny. Ond rydym ni’n wynebu nifer o broblemau ynghylch hyn. Yn yr un wythnos â sylwadau Ken Skates, cawsom hefyd y Prif Weinidog, fel y soniais yn gynharach heddiw yn ystod cwestiynau’r Prif Weinidog—yn ein hysbysu bod Awdurdod Cyllid Cymru yn dod i Drefforest, ond bod bron pob un o'r swyddi yn mynd i gael eu llenwi gan bobl a recriwtiwyd yn ardal Llundain. Nawr, rwy’n gwerthfawrogi nad ydym yn gwybod am Awdurdod Cyllid Gymru ers hydoedd, ond rydym yn gwybod amdano ers peth amser, felly rwy’n dal i feddwl o ran—[Torri ar draws.] Wel, mae wedi ei grybwyll ers peth amser, gadewch i mi ei roi felly. Rwyf yn meddwl tybed pam, yn y sefyllfaoedd hyn, na all pobl Cymru gael eu hyfforddi i lenwi'r swyddi hyn.

Nid wyf eisiau canolbwyntio'n benodol ar hynny, ond rwyf eisiau tynnu sylw at y mater o hyfforddi a gwella sgiliau pobl. Mae Llywodraeth Cymru bellach yn bwriadu cymryd drosodd y cyfrifoldeb am gaffael er mwyn defnyddio hyn fel ysgogiad i greu swyddi. Mae gennym rai prosiectau seilwaith mawr ar y gweill megis metro de Cymru a morlyn llanw bae Abertawe. Ond y canlyniad posibl hyn yw na fydd gennym y bobl â’r sgiliau yng Nghymru ac y bydd yn rhaid i neu eu mewnforio nhw eto. Felly, efallai na fyddwn yn creu swyddi ar gyfer y gymuned leol o gwbl, neu, o leiaf, dim llawer ohonynt. Gallem, mewn gwirionedd, fod yn rhoi mwy o bwysau ar y cyflenwad tai ar gyfer pobl leol a thrwy hynny, yn anfwriadol, waethygu problemau sy'n gysylltiedig â thlodi. Gwn fod rhaglen gyflogadwyedd gan y Llywodraeth i wella sgiliau, a oruchwylir gan Julie James, a grybwyllir yn eich datganiad, ond, i ailadrodd yr hyn a ddywedais yn gynharach wrth y Prif Weinidog, mae rhywun yn meddwl tybed beth y mae'r Llywodraeth wedi bod yn ei wneud ynghylch cynyddu sgiliau dros yr 17 mlynedd diwethaf, oherwydd nid yw hwn yn fater newydd, yn amlwg. Fe wyddoch fwy am hynny na mi, felly, os gwnewch chi fy ngoleuo, byddwn yn ddiolchgar.

Rydym hefyd yn wynebu problemau eraill ynghylch y farchnad gyflogaeth ar ffurf awtomeiddio, ac mae Lee Waters wedi cyfeirio at hyn nifer o weithiau. Gofynnodd Jenny Rathbone yr wythnos diwethaf, ‘Pwy fydd yn elwa arno?’ Wel, yn sicr nid y gweithwyr â lefel gymharol isel o sgiliau fydd yn gwneud hynny. Felly, mae hyn yn gwaethygu'r broblem o uwchsgilio. Pa bethau ymarferol y gellid eu gwneud i wella cyflogadwyedd? Wel, soniodd Ken Skates yr wythnos diwethaf am ddefnyddio yr hyn a elwir yn ‘wybodaeth am y farchnad lafur’ wrth lunio prentisiaethau. Mae angen prentisiaethau pob oedran arnom erbyn hyn, ac rwy’n credu eu bod yn rhan o'r rhaglen gyflogadwyedd. Mae eu hangen arnom, oherwydd bod y farchnad gyflogaeth mor gyfnewidiol bellach ac nid oes unrhyw swyddi am oes erbyn hyn. Mae angen, efallai, mwy o ryngweithio rhwng y Llywodraeth a diwydiant preifat, gan fod y sector cyhoeddus yn debygol o grebachu.

Mae trafnidiaeth, byddwn i’n dweud, yn fater pwysig. Mae llawer o swyddi newydd yn cael eu creu mewn ardaloedd diwydiannol ar gyrion trefi, yn aml heb gludiant cyhoeddus, ac, wrth gwrs, mae llawer ohono’n waith sifft. Sut bydd gweithwyr yn cyrraedd eu gweithle heb gar? Felly, a yw Llywodraeth Cymru’n gallu cydgysylltu'n effeithiol â darparwyr cludiant? Bydd yn rhaid i'r rhan fwyaf o weithwyr weithio trwy asiantaethau cyflogaeth i ddechrau. Mae llawer o'r asiantaethau hyn nad ydynt yn dda iawn, yn fy mhrofiad i, o ran cyfathrebu'n effeithiol â'u gweithwyr. Yn aml, mae rheolaeth yn wael yn y swyddi asiantaeth hyn. A oes gan Lywodraeth Cymru unrhyw gynlluniau i weithio gyda’r asiantaethau hyn yn y dyfodol? Beth yw eich cynlluniau chi ar gyfer gweithio gyda darparwyr cludiant, a beth yw eich cynlluniau chi ar gyfer gweithio gyda diwydiant preifat? Diolch.