Rwy’n falch iawn fod y Cynulliad wedi dod ynghyd, gobeithio, i ddatgan cefnogaeth i’r cysyniad o ynni o forlynnoedd llanw. Rwy’n deall yn iawn pam nad yw’r Llywodraeth mewn sefyllfa i roi cefnogaeth uniongyrchol i un project yn arbennig, ond hoffwn i roi ar gofnod fod Plaid Cymru yn fodlon gwneud hynny, ac mewn sefyllfa wahanol, ac rwy’n gallu dweud felly ein bod ni o blaid bae Abertawe fel ‘pathfinder’, fel sy’n cael ei esbonio yn adroddiad Hendry.

Fel rhai cannoedd o bobl leol, rwyf innau wedi buddsoddi yn y morlyn llanw ac, i’r perwyl yna, mae gen i fudd yn y project fel un o’r cyfranddalwyr cymunedol. Mae rhai cannoedd o bobl wedi gwneud hynny. Rwy’n gobeithio’n fawr hefyd, maes o law, y bydd y Llywodraeth yn buddsoddi yn y morlyn llanw, ond fe wnawn ni droi at hynny yn nes ymlaen yn y ddadl.

Yn gyntaf oll, a gawn ni weld beth oedd adolygiad Hendry yn ei ddweud? Nid wyf wedi darllen adolygiad i mewn i faterion anodd gan San Steffan sydd mor glir yn ei gasgliad ers rhai blynyddoedd, mae’n rhaid dweud. Mae’n dweud yn glir iawn, ar ôl blynyddoedd o drafod, fod y dystiolaeth yn glir bod morlynnoedd llanw yn gost-effeithiol fel rhan o gymysgedd ynni y Deyrnas Gyfunol; mae’n dweud hynny’n glir iawn. Mae’n dweud yn glir fod Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol yn wynebu penderfyniad strategol gymaint â phenderfyniad economaidd, ac mae’n dweud yn glir fod symud ymlaen gyda morlyn ym mae Abertawe fel yr un cyntaf, fel y ‘pathfinder’, fel mae’n cael ei ddisgrifio, yn bolisi nad oes modd difaru yn ei gylch—‘no-brainer’ mewn geiriau eraill. Ac rwy’n meddwl yn y cyd-destun yna rydym eisiau gweld yn awr ymateb positif, mor fuan efallai â’r gyllideb ym mis Mawrth, gan Lywodraeth San Steffan.

Rydym yn gweld hyn fel rhywbeth sydd yn newid y diwydiant ynni yng Nghymru, ac yn paratoi y ffordd ar gyfer y dyfodol i Gymru. Am y tro cyntaf ers dyddiau cynnar gwynt, mae’n rhoi cyfle i Gymru fod ar y blaen mewn technoleg newydd ac, wrth gwrs, fel mae’r Ysgrifennydd Cabinet newydd amlinellu, mae’n rhoi cyfle i ni weld datblygiadau tebyg o’r fath drwy Fôr Hafren ac yng ngogledd Cymru hefyd. Ond mae hefyd yn wir i ddweud bod Hendry yn edrych ar y project yma fel rhywbeth sydd yn gallu cael ei ddefnyddio fel templed i weld yr effaith ar yr amgylchedd, i weld yr effaith ar y pysgodfeydd, i weld a ydym ni’n gallu casglu’r ynni yn y ffordd rydym yn gobeithio ei wneud, ac i weld a ydy’n wir bod y tyrbinau yn gweithio yn effeithlon yn y cyd-destun yna.

Yn y cyd-destun yna, mae cefnogaeth gyffredinol—mae yna gwestiynau, wrth gwrs—wedi cael ei mynegi gan nifer o gyrff amgylcheddol, o Gyfeillion y Ddaear i’r RSPB, sydd i gyd yn awyddus yn y cyd-destun lle mae gennym eisoes losgi tanwydd ffosil ar hyd Môr Hafren, sydd yn llygru yr awyrgylch, i weld rhywbeth mwy positif a glân yn dod i mewn. Felly, fel catalydd ar gyfer datblygu gweddill y sector, rhoi Cymru ar y blaen ar gyfer technoleg newydd, ac fel rhywbeth a fydd yn ei hun yn hwb eithriadol i ardal bae Abertawe, rwy’n gobeithio’n fawr y bydd y Cynulliad heddiw yn cefnogi’r cynnig ac yn rhoi neges glir felly i Lywodraeth San Steffan i ymateb yn bositif i’r cysyniad o forlyn llanw.

Fe fydd, yn ystod cyfnod ei godi, yn creu dros 2,000 o swyddi ac yn ychwanegu dros £300 miliwn i GVA ardal bae Abertawe. Mae’n rhaid i Lywodraeth Cymru, wrth gwrs, ymateb i’r her yma. Bydd angen strategaeth sgiliau trylwyr i wneud yn siŵr ein bod ni’n manteisio ar y cyfle yma. Mae’r cwmni sydd y tu ôl i’r morlyn wedi addo y bydd o leiaf hanner yr arian yn cael ei wario yng Nghymru, ac mae hynny mas o wariant cyfalaf o dros £1.3 biliwn. Ac fe fydd y morlyn, unwaith y bydd wedi’i gwblhau, yn cynhyrchu digon o drydan ar gyfer 90 y cant o’r tai yn ardal bae Abertawe am dros ganrif. Felly, i mi ac i Blaid Cymru hefyd, mae hwn yn rhywbeth y dylem ei gefnogi.

I think there’s one final point I’d like to make, and this is what a huge opportunity we could have here to use and utilise the UK framework to benefit us here in Wales. A recent analysis that we’ve looked at on the levy control framework, which currently means that Wales benefits slightly more than our share of population due to the fact that we have feed-in tariffs and renewable energy and so forth, shows that within 10 years, we will have reduced our share that levy control framework to less than 1 per cent of predicted spending. That’s because the levy control framework also includes coal fire, and that will have gone by 2025, and of course, we’ve got no new major onshore wind coming on stream in the meantime. So, we can use that in order to benefit Wales.

If, for example, the Welsh Government were to take an equity stake within the tidal lagoon in Swansea bay, we would then get that fee back from the sale of that electricity over many years, which is actually agreed and supported by the UK Government. So, again, it’s a no-brainer to support this in terms of climate change, in terms of energy production, in terms of investment in Swansea bay, but it’s also a no-brainer for us all to be part of this and be part of an energy future.