Hoffwn dalu teyrnged i’r Aelod—Caroline, Aelod Cynulliad—am gyflwyno hyn yma heddiw. Gall yr effeithiau ar les meddwl rhywun o ganlyniad i unigrwydd ac arwahanrwydd fod yn ddinistriol. Mae’r comisiynydd pobl hŷn wedi nodi unigrwydd ymysg pobl hŷn fel mater iechyd cyhoeddus pwysig. Mae 75,000 o bobl hŷn yng Nghymru yn teimlo’n unig, gyda bron i hanner y rheini’n dweud mai eu teledu neu anifail anwes oedd eu prif gydymaith, a’u hunig gydymaith yn aml. Ac eto, nid yw’n ymwneud bob amser â phobl hŷn. Gall unigrwydd ac arwahanrwydd cymdeithasol effeithio ar unrhyw un o unrhyw oed, ac mae’n hanfodol nad ydym yn anghofio’r effaith y gall hyn ei chael ar les corfforol a meddyliol yr unigolyn: anobaith, iselder, mewnblygrwydd, dryswch, diffyg maeth a hylif hyd yn oed, gan fod y cymhelliant i barhau i fyw yn aml yn cael ei amharu.

Heddiw, hoffwn alw ar y Gweinidog yn Llywodraeth Cymru i sicrhau ein bod yn cael rhywfaint o atebion ymarferol. Gall canolfannau dydd dorri’r undonedd o fyw ar eich pen eich hun a’i gwneud yn bosibl creu ymgysylltiad cymdeithasol, ond yn aml iawn, nid ydynt yn hygyrch i bobl, felly hoffwn weld mwy o gefnogaeth yn cael ei roi i’n seilwaith trafnidiaeth gymunedol. Mae angen cyllid ar gyfer hynny er mwyn i bobl allu gwneud defnydd o’r cyfleusterau hyn mewn gwirionedd. Mae arnom angen dull cydgysylltiedig o weithredu. Hoffwn dalu teyrnged i Esther Rantzen, mewn gwirionedd, a ddarparodd wasanaeth ffôn bedair blynedd yn ôl y gallwch ei ffonio, ac fe’i gelwir yn Llinell Arian. Gall pensiynwyr sgwrsio, i gael cyngor neu gymorth, neu i roi gwybod am gam-drin. Mae’n rhif 0800, mae ar gael am ddim, ac rwy’n meddwl o ddifrif, fel gwleidyddion, y dylem annog ein hetholwyr i ymgysylltu mwy, o bosibl. Y cyfan rwy’n ei wybod yw ein bod ni fel Aelodau Cynulliad, gan weithio gyda Llywodraeth Cymru, ond gan weithio gyda’r unigolion hyn sydd o ddifrif yn—. Fel y dywedoch yn gynharach, Caroline, gallai fod yn ni ein hunain ac efallai, yn y blynyddoedd a ddaw, mai felly y bydd hi.