7. Pa sylwadau y mae’r Cwnsler Cyffredinol wedi’u gwneud o ran penodi barnwr o Gymru i’r Goruchaf Lys? OAQ(5)0026(CG)

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyflwyno sylwadau ar sawl achlysur o ran penodi aelod o Gymru i’r Goruchaf Lys.

Gwnsler Cyffredinol, mae’n ymddangos i mi fod absenoldeb cynrychiolaeth o Gymru ar banel y Goruchaf Lys yn fwlch pwysig yn y fframwaith democrataidd yn y DU. A ydych yn cytuno y dylai’r corff sy’n dyfarnu ar faterion cyfansoddiadol sy’n effeithio ar boblogaeth y DU yn ei chyfanrwydd gynnwys cynrychiolwyr o’r DU gyfan?

Yr ateb yw fy mod yn sicr yn cytuno. Bu dadlau o ran yr hyn a olygwn wrth farnwr o Gymru neu gynrychiolydd o Gymru yn y Goruchaf Lys ac wrth gwrs, nid yw’n fater sy’n ymwneud yn unig â’r Goruchaf Lys, ond y llysoedd lefel is hefyd. Mae yna gyfle’n codi o ran hynny, dros y ddwy flynedd nesaf, wrth i chwe barnwr yn y Goruchaf Lys ymddeol. Cyflwynwyd sylwadau gan Brif Weinidog Cymru ac mewn gwirionedd, gan y Cwnsler Cyffredinol blaenorol, ynglŷn â’r ffaith na cheir barnwr yn y Goruchaf Lys sy’n meddu ar wybodaeth benodol am gyfraith Cymru. Ac rwyf finnau o’r farn hefyd y dylai fod barnwr yn y Goruchaf Lys sy’n meddu ar wybodaeth benodol am gyfraith Cymru. Rwyf wedi ei roi’n ofalus fel hynny, gan gofio ar hyn o bryd mai awdurdodaeth Cymru a Lloegr sydd gennym. Yr opsiwn a ffafrir yw y dylai fod yn ofynnol i ymgeiswyr feddu ar ddealltwriaeth neu’r gallu i gaffael dealltwriaeth o’r modd y gweinyddir cyfiawnder yng Nghymru, gan gynnwys deddfwriaeth sy’n berthnasol i Gymru a threfniadau datganoli yng Nghymru. Rwy’n credu bod y prosesau dethol a phenodi yn ymwybodol iawn o’r sylwadau a gyflwynwyd o Gymru, ac rwy’n credu ein bod yn edrych ymlaen yn optimistaidd at weld y sylwadau hynny’n cael eu hystyried pan wneir y penodiadau hyn.

A gaf fi ddweud hefyd fod yna fater ehangach yn codi nid yn unig o ran cynrychiolaeth o Gymru yn y Goruchaf Lys; mae mater ehangach yn codi ynglŷn ag amrywiaeth y gynrychiolaeth? Ac ar y pwynt penodol hwnnw, mae’n debyg na allaf ond gwneud fy ngorau drwy ddweud bod Llywydd y Goruchaf Lys, yr Arglwydd Neuberger, wedi dweud:

Mae haenau uwch y farnwriaeth yn y Deyrnas Unedig yn dioddef o ddiffyg amrywiaeth amlwg ac yma mae’n rhaid i mi gyfaddef nad yw’r Goruchaf Lys yn sgorio’n uchel o gwbl. Mae gennym un fenyw wen a 10 o ddynion gwyn, ac er na chafodd dau o’r 11 eu haddysgu’n breifat, nid oes yr un ohonom yn dod o gefndiroedd difreintiedig.

Rwy’n meddwl bod yna gydnabyddiaeth ac rwy’n credu ein bod yn y broses o ddiwygio a newid, nid yn unig o ran ein hawdurdodaeth ein hunain, ond hefyd o ran y ffordd y mae’r llysoedd eu hunain yn newid. Ond mae’n rhywbeth yr wyf fi, a Llywodraeth Cymru, fe wn, yn ei fonitro’n agos.

Diolch yn fawr iawn, Gwnsler Cyffredinol.