Hoffwn ddiolch i Ysgrifennydd y Cabinet am ei ddatganiad y prynhawn yma. Rwy’n credu ein bod ni i gyd yn cytuno bod y realiti economaidd yr ydym yn byw ynddo yn golygu bod yn rhaid i ni ystyried ffyrdd mwy arloesol o ariannu buddsoddiad cyhoeddus yng Nghymru, ac yn enwedig y gwariant cyfalaf y mae Ysgrifennydd y Cabinet wedi siarad yn helaeth amdano yn ei ddatganiad heddiw.

A gaf i groesawu yn arbennig yr ymrwymiad i wneud defnydd o'r pwerau benthyca cyfalaf newydd sydd yn mynd i fod ar gael i'r Cynulliad ac i Lywodraeth Cymru, ac yn benodol y terfyn newydd o £1 biliwn y cytunwyd arno gyda Llywodraeth y DU ym mis Rhagfyr yn rhan o'r fframwaith cyllidol a groesewir yn fawr? Mae hynny'n newyddion da i Lywodraeth Cymru, yn newyddion da i’r Cynulliad ac rwy’n credu fy mod i’n cytuno ag Ysgrifennydd y Cabinet—mae'n newyddion da i Gymru drwyddi draw.

A gaf i hefyd groesawu'r newyddion y a gyhoeddwyd gan Ysgrifennydd y Cabinet am y cais am fenthyciad gan Fanc Buddsoddi Ewrop? Mae hi’n hen bryd, byddwn i’n dweud wrth Lywodraeth Cymru. Rwyf wedi galw ers cryn amser, ac wedi gwneud galwadau i ragflaenydd Ysgrifennydd y Cabinet a dweud y gwir, i wneud mwy o ddefnydd o fanc buddsoddi Ewrop—mae’n gyfle a gollwyd ers amser rhy hir. Mae'n arf arbennig o ddefnyddiol ar gyfer seilwaith. Byddai hen i ddiddordeb cael gwybod—er bod problemau nawr, wrth gwrs, gan ein bod ni’n gadael yr Undeb Ewropeaidd—pa un a oes unrhyw gynigion eraill i geisio cael mynediad at y cyllid hwnnw. Mae gwledydd eraill yn yr Undeb Ewropeaidd wedi gwneud defnydd o Fanc Buddsoddi Ewrop ers amser maith, fel y bydd Ysgrifennydd y Cabinet yn gwybod, ar gyfer prosiectau ffyrdd, prosiectau rheilffyrdd—llawer mwy nag y mae’r DU wedi ei ddefnyddio yn y gorffennol. Felly byddai gen i ddiddordeb mewn cael gwybod a oes unrhyw fwriadau pellach yn yr amser sydd gennym ni i wneud rhagor o geisiadau i Fanc Buddsoddi Ewrop.

Gan droi at brif ran y datganiad a'r model buddsoddi cydfuddiannol, a’r cyllid ychwanegol ar gyfer y prosiectau a amlinellwyd, gwyddom fod Llywodraeth yr Alban wedi ceisio datblygu model cydfuddiannol tebyg, ac rwy’n deall ac yn cydnabod pryderon Ysgrifennydd y Cabinet o ran prosiectau Menter Cyllid Preifat blaenorol, nad oedd yn bodoli i'r un graddau gennym ni yng Nghymru, fel y dywedasoch, o’i gymharu â mannau eraill. Mae Llywodraeth yr Alban wedi ceisio datblygu ei model cydfuddiannol ei hun, ond heb fawr o lwyddiant. Pa wersi sydd wedi cael eu dysgu o brofiad yr Alban, beth oedd methiannau’r model hwnnw, a sut ydych chi’n bwriadu diogelu model Cymru yn erbyn rhai o'r methiannau hynny? Rwy’n sylweddoli bod y model yn benodol i'r Alban ac y byddwch yn datblygu eich model eich hun—rwy’n gwybod hynny yn dilyn fy nhrafodaeth a groesawyd gyda chi ynglŷn â hyn o'r blaen. Ond mae’n rhaid bod rhai gwersi y byddech chi’n gobeithio eu dysgu.

A allwch chi ymhelaethu ar y swyddogaeth cyfarwyddwr budd y cyhoedd y soniwyd amdani gennych yn eich datganiad? Sut fydd yr unigolyn hwnnw’n cael ei ddewis? Am ba hyd y bydd disgwyl iddo chwarae ei ran yn y model cydfuddiannol newydd? Rwy’n ceisio pwyso a mesur pwerau cymharol yr agweddau cyhoeddus a phreifat ar hyn. A allwch chi gadarnhau na fydd gan gyfarwyddwr budd y cyhoedd rym feto? Rwy’n credu mai dyna oedd un o feini tramgwydd model yr Alban, yr wyf yn tybio eich bod chi’n awyddus i’w hosgoi.

O ran y gyfran a gytunwyd gan y modelau cydfuddiannol o dan sylw, a allwch chi egluro bod y gyfran hon yn hytrach na chap ar elw ac nad yw’n ogystal â chap ar elw neu gap cyfyngedig ar elw, ond bod y rhan honno wedi cael ei haberthu ac y bydd hwn yn fodel nawr y bydd Llywodraeth Cymru yn derbyn cyfran barhaus ohono, yn gymesur â'r elw yn gyffredinol? Credaf fod hynny’n syniad da mewn egwyddor, felly byddaf yn edrych ymlaen at eich clywed yn egluro rhai o'r agweddau hynny, Ysgrifennydd y Cabinet.

Yn olaf, rwy’n deall bod y cap ar elw yn rhan fawr o'r rheswm y datganwyd model yr Alban yn annilys, gan olygu y bu’n rhaid i Lywodraeth yr Alban dalu yn y pen draw, os nad y costau i gyd, yna’n sicr rhan helaeth o gost y cynlluniau yr ymgymerodd â nhw. Yn amlwg, pe bai Llywodraeth Cymru yn y sefyllfa hon, yna byddai llawer iawn o'r gwaith da sydd wedi cael ei wneud yn ofer a byddai’n rhaid i Lywodraeth Cymru ysgwyddo cyfran fawr o'r gost yn y pen draw, gan fynd yn groes i holl fwriad dilyn y llwybr hwn.

Rydych chi wedi dweud yn y gorffennol, Ysgrifennydd y Cabinet, nad oes gan Lywodraeth Cymru fynediad at yr afon aur—rwy’n credu mai dyna sut y gwnaethoch chi ei disgrifio—o gyllid sy'n aml yn ymdroelli i siroedd y gororau, yng ngogledd Lloegr, ac y mae gan Lywodraeth yr Alban fynediad ati. Roedden nhw’n gallu llenwi'r bylchau a ymddangosodd pan fethodd eu cynllun. Nid wyf yn credu y byddech chi mewn sefyllfa i wneud hynny. Fel y dywedais, byddai hyn yn mynd yn groes i'r rhesymau dros gyflwyno'r model cydfuddiannol hwn yn y lle cyntaf. Felly, a allwch chi esbonio ychydig am y mesurau diogelu sydd ar waith yno ac a ydych chi’n gwbl hyderus y bydd model cydfuddiannol Cymru yn llwyddo ac nad oes unrhyw berygl y bydd y trethdalwr yn gorfod talu bil mawr iawn yn y pen draw?