Diolch, Ddirprwy Lywydd. Nid wyf yn credu y bydd unrhyw un yn beirniadu’r Bil hwn am ddioddef o ddiffyg craffu wrth i mi gamu ymlaen fel y trydydd mewn triwriaeth o Gadeiryddion pwyllgorau.

Hoffwn ddiolch i fy nghyd-aelodau pwyllgor am eu gwaith craffu diwyd ar hyn ac am eu diwydrwydd cyson wrth graffu ar yr amrywiol Filiau sy'n dod ger ein bron. Gwnaethom adrodd ar y Bil hwn ar 10 Chwefror, a hoffwn i amlinellu'n fras ein canfyddiadau gydag ychydig o sylwadau yn unig. Ond, cyn i mi wneud hynny, rwy’n credu y byddai'n gwneud synnwyr inni edrych yn ôl ar y gwaith a wnaed gan y pwyllgor a’n rhagflaenodd ar Fil tebyg yn y pedwerydd Cynulliad dan ein Cadeirydd blaenorol, sydd yma gyda ni heddiw.

Pan adroddodd y pwyllgor a’n rhagflaenodd ar y Bil, gwnaeth naw argymhelliad i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, a chafodd saith ohonynt eu derbyn. Yna cyflwynodd y Gweinidog welliannau i weithredu’r saith argymhelliad hynny yng Nghyfnod 2 a chytunwyd ar y rhain gan Bwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol y pedwerydd Cynulliad.

Fel y nododd y Gweinidog, un o'r prif wahaniaethau rhwng y Bil ger ein bron heddiw a’r un y cytunwyd arno yng Nghyfnod 3 yn y Pedwerydd Cynulliad, wrth gwrs, yw cael gwared ar y cyfyngiad ar y defnydd o e-sigaréts mewn mannau fel ysbytai, ysgolion, siopau, sefydliadau bwyd ac ar gludiant i’r ysgol a thrafnidiaeth gyhoeddus, ac mae'r Gweinidog hefyd wedi cyfeirio at newidiadau eraill yn y Bil.

Yn ein barn ni, y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, efallai y byddai wedi bod yn ddefnyddiol ac, yn wir, yn fwy tryloyw, pe byddai’r memorandwm esboniadol mewn gwirionedd wedi cymharu’r ddau Fil a'r gwahaniaethau sydd wedi dod i’r amlwg dim ond er hwylustod deall, nid yn unig i ddeddfwyr ond i aelodau'r cyhoedd hefyd. Gall fod yn rhywbeth y byddwn yn dymuno edrych arno yn y dyfodol hefyd—mae'n hawdd ei gyflawni; byddai wedi helpu aelodau a rhanddeiliaid, yn ogystal â lleygwyr, i ddeall sut mae syniadau wedi symud ymlaen, ac wedi hwyluso’r broses graffu er budd dinasyddion Cymru.

Un o argymhellion y pwyllgor a’n rhagflaenodd i Lywodraeth Cymru oedd ei gwneud yn ofynnol ar wyneb y ddeddfwriaeth mai awdurdodau cyhoeddus fyddai’r awdurdodau gorfodi. Ni chafodd yr argymhelliad hwnnw ei dderbyn, ac, yn ein gwaith craffu ni, nodwyd gennym fod y Bil newydd yn parhau i ddefnyddio’r un dull o weithredu. Fodd bynnag, rydym yn falch iawn, o ganlyniad i waith pellach gan y Llywodraeth, fod y Gweinidog wedi dweud wrthym ei fod yn fwriad ganddi gyflwyno gwelliant yng Nghyfnod 2 i fodloni argymhelliad y pwyllgor a’n rhagflaenodd. Rydym yn croesawu penderfyniad y Gweinidog yn fawr iawn ac yn ystyried y bydd hyn yn cryfhau'r Bil drwy roi mwy o eglurder.

Rwyf am droi yn awr at yr argymhelliad yn ein hadroddiad cyfredol sy'n ymwneud â’r awdurdodau gorfodi hynny. Roeddem yn argymell y dylai'r Gweinidog gyflwyno gwelliant i'r Bil i sicrhau bod awdurdodau gorfodi yn gwbl ymwybodol o'u rhwymedigaethau hawliau dynol pan fyddant, er enghraifft, yn mynd i mewn i gartrefi pobl. Yn benodol, fe wnaethon ni awgrymu y gellid cyflawni hyn drwy gyhoeddi canllawiau. Credwn y byddai hyn yn tynnu sylw at bwysigrwydd hawliau dynol wrth gyflawni’n benodol y dyletswyddau gorfodi mewn ffordd fwy effeithiol nag y gellid eu cyflawni trwy ymgyrch gyfathrebu syml. Felly, tybed a allai'r Gweinidog egluro ymhellach ei bwriadau o ran yr argymhelliad hwn.

Ond, rydym yn croesawu sylwadau'r Gweinidog heddiw a hefyd ei hymgysylltiad gweithredol—ei hymgysylltiad cadarnhaol—â gwaith y pwyllgor. Mae hi wedi cymryd rhan bositif iawn ac mae hi wedi ymateb yn bositif i graffu’r pwyllgor hwn a gwaith y pwyllgor a’n rhagflaenodd, a diolchwn iddi am hyn—mae hyn i gyd yn dda i ansawdd y craffu o fewn y sefydliad hwn.