Diolch, Ddirprwy Lywydd. Ysgrifennydd y Cabinet, mae’r Ceidwadwyr Cymreig yn falch iawn o glywed am y cynllun iechyd plant yr ydych yn ei argymell, gan fod hyn yn ganolog i’r ddadl hon. Y rheswm pam y cyflwynwyd y ddadl hon gennym oedd, er eich bod wedi tynnu sylw at nifer fawr o fentrau yn y maes iechyd, yn y maes addysg—ac mae croeso iddynt oll—mae’n ymwneud â hybu thema, mae’n ymwneud â gweithio edafedd aur drwy wahanol weadau’r Llywodraeth. Rydym am weld—ac rwy’n casáu’r gair ‘trosfwaol’, ond mae’n ei gwmpasu mewn gwirionedd—gweledigaeth drosfwaol, gan mai’r plant hyn yw ein dyfodol yfory ac os gallwn eu gwneud yn iach, yn wydn, yn fodlon ac yn gadarn yn fewnol heddiw, yna byddant yn gallu ymdopi cymaint yn well â’r hyn sy’n digwydd yn eu dyfodol.

Rydym yn siarad am y straen mawr ar y GIG yng Nghymru o ran y cyfyngiadau ariannol. Rydym yn siarad am yr argyfwng gordewdra, yr epidemig ysmygu a’r problemau llygredd aer. Mae’n rhaid dod â’r cyfan hyn at ei gilydd mewn ffordd y gallwn ddechrau heddiw gyda’r ieuengaf o’n plant a’u symud ymlaen ac edrych arno mewn ffordd gyfannol. Hoffwn weithio gyda chi. Byddem yn hoffi gweithio gyda chi i sicrhau bod y cynllun iechyd plant mewn gwirionedd yn edrych arno yn y ffordd gydweithredol honno. Mae’n debyg braidd i Gynulliad Cenedlaethol Cymru, sydd â chynaladwyedd a chydraddoldeb yn egwyddorion ysgogol yn sail i’r lle hwn. Hoffwn weld iechyd a lles plant yn egwyddor ysgogol sy’n sail i holl bolisïau’r Llywodraeth. Mae’n rhywbeth y mae gwahanol bwyllgorau dros y blynyddoedd—. Rwy’n meddwl bod y Dirprwy Lywydd a minnau yn aelodau o’r Pwyllgor Plant a Phobl Ifanc pan edrychasom ar gyllidebu a sut y gall cyllidebau effeithio ar iechyd plant a chanlyniadau addysgol plant.

Roeddwn yn meddwl bod Rhun ap Iorwerth wedi gwneud rhai pwyntiau dilys iawn ar y gwelliannau. Mynd i’r afael â gordewdra: dyna enghraifft, pe bai gennym weledigaeth lle rydym yn deall bod gordewdra yn broblem o ran iechyd, yna byddem yn ysgogi’r newid hwnnw ar lefel yr ysgolion mewn gwirionedd. Rydych yn iawn, Ysgrifennydd y Cabinet; nid yw’n ymwneud yn unig â chwaraeon elitaidd neu chwaraeon. A dweud y gwir, mae’n ymwneud â hwyl. Mae’n ymwneud â mynd allan a neidio o gwmpas mewn campfa neu ar faes chwarae, bod yn egnïol a symud. Os oes gennym y weledigaeth gyffredinol, yr edafedd aur, yna byddem yn edrych, o’r crud i’r bedd, ar sut y gwnawn ein hunain yn iach. I fod yn onest, i rywun fy oedran i mae’n debyg ei bod hi’n rhy hwyr, ond ar fy ngwir, y rhai dwy oed, tair oed, pedair oed, saith oed, fy merched—12 a 14 oed—ein plant i gyd—