9. 9. Dadl Fer: Sefydlu Cyfnewidfa Stoc i Gymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:54 pm ar 8 Mawrth 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Neil McEvoy Neil McEvoy Plaid Cymru 5:54, 8 Mawrth 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch. Iawn. Mae croeso i chi dorri ar draws a chyfrannu os ydych yn dymuno. Y syniad yw awgrymu hyn fel rhywbeth yr ydym am ei wneud yn y dyfodol heb fod mor bell yn y ddinas hon. Felly, rwyf wedi galw dadl i weld a allwn, yma yng Nghynulliad Cenedlaethol Cymru, ddechrau hyrwyddo’r syniad o gyfnewidfa stoc i Gymru. Rwy’n hynod o falch o weld bod polisi Plaid Cymru o sefydlu banc datblygu Cymru, polisi a fu gennym ers nifer o flynyddoedd, ar fin digwydd, sy’n beth da. Gyda phwerau treth yn cael eu datganoli ac Awdurdod Cyllid Cymru yn cael ei sefydlu, mae Cymru o’r diwedd yn camu tuag at sofraniaeth ariannol, ond un peth nad oes gennym yw cyfnewidfa stoc.

Mae cyfnewidfeydd stoc yn chwarae rôl wahanol i fanc datblygu. Tra bo banc datblygu wedi’i rwymo gan ddiwydrwydd dyladwy llym ac yn golygu bod busnesau yn ysgwyddo dyledion newydd, mae cyfnewidfa stoc yn caniatáu i fuddsoddwyr gymryd cyfrannau mewn cwmni, fel y gallant ategu ei gilydd yn dda iawn.

Cyn i mi fanylu ar hynny, efallai y dylwn egluro: yn hytrach na dweud ‘yn dal i fod heb’ gyfnewidfa stoc, mae’n fwy cywir dweud nad oes gennym gyfnewidfa stoc mwyach. Roedd y Gyfnewidfa Lo, sydd rai munudau o bellter yn unig oddi wrth y Cynulliad, ac sydd, diolch byth, yn cael ei hadnewyddu yn awr, neu ei hachub rhag cwympo ac yn cael ei hailddatblygu fel gwesty, yn arfer bod yn llawr masnachu ar gyfer masnachu glo yng Nghymru. Fel y bydd llawer ohonom yn gwybod, yn y gyfnewidfa lo y llofnodwyd siec £1 filiwn gyntaf y byd. Felly, mae gan Gymru rywfaint o hanes yn hyn o beth.

Nid yw cyfnewidfeydd stoc yr un fath â busnesau eraill. Mae perfformiad cyfnewidfeydd stoc cenedlaethol yn aml yn cael ei gymryd fel mesur arall o iechyd economi’r genedl, neu o leiaf, o frwdfrydedd buddsoddwyr ynglŷn â rhagolygon y wlad. Mae cyfnewidfeydd cenedlaethol hefyd yn chwarae rôl bolisi nad yw’n cael ei gwerthfawrogi’n ddigonol wrth bennu a rhestru safonau cydymffurfio ar gyfer cwmnïau sy’n dymuno mynd yn gyhoeddus. Ar ben hyn oll, mae yna ymdeimlad niwlog ond real fod balchder cenedlaethol rywsut ynghlwm wrth gyfnewidfeydd stoc. Rwy’n credu y byddai’n cyfrannu at falchder yng Nghymru pe gallem gael un ar waith.

Ystyrir cyfranddaliadau yn bethau cymhleth yn aml, ond mae’r egwyddor sy’n sail iddynt yn syml. Mae cyfranddaliadau, a elwir hefyd yn ecwitïau, yn rhoi rhan i chi ym mherchnogaeth cwmni, felly pan fyddwch yn buddsoddi mewn cyfranddaliadau, rydych yn prynu cyfran o’r busnes hwnnw. Mae cwmnïau’n cyhoeddi cyfranddaliadau i godi arian a bydd buddsoddwyr yn prynu cyfranddaliadau mewn busnes am eu bod yn credu y bydd y cwmni’n gwneud yn dda ac maent eisiau cyfran yn ei lwyddiant.

Rwyf am weld mwy o bobl yng Nghymru yn rhannu yn llwyddiant cwmnïau Cymru a chyfnewidfa stoc a fyddai’n rhoi cyfle iddynt wneud hynny. Mae bod yn berchen ar gyfranddaliadau mewn cwmni yn golygu bod gennych hawl i gael llais yn ei fusnes. Mae pob cwmni cyfyngedig cyhoeddus yn cynnal cyfarfodydd blynyddol lle y bydd cyfranddalwyr yn pleidleisio ar faterion megis cyfrifon y cwmni, penodi cyfarwyddwr, pecynnau cyflog ac yn y blaen, ac mae hyn yn rhywbeth yr hoffwn weld mwy ohono yng Nghymru. Rwy’n credu y gallai ein helpu i ddod yn wlad fwy ffyniannus a chyfartal. Ceir llawer o enghreifftiau o gwmpas y byd o wledydd llai â’u cyfnewidfeydd eu hunain: Gibraltar, Armenia, Cyprus a Gwlad yr Iâ. Sefydlwyd cyfnewidfa stoc Sarajevo yn 2001 ac erbyn 2005, roedd cyfalafiad y farchnad 20 gwaith yn fwy ar €3.3 biliwn. Roedd y cyfeintiau masnachu dyddiol cyfartalog yn €1.5 miliwn erbyn 2005. Gallai Cymru wneud hyn. Mae 25 o gwmnïau o Gymru wedi’u rhestru ar y gyfnewidfa stoc yn Llundain ar hyn o bryd, fellly mae hynny’n dangos y potensial sydd gennym yma.

Cydnabyddir yn eang y gall cyfnewidfa helpu i gynyddu gweithgarwch economaidd a hybu twf economaidd. Gall fod yn hwb i fusnesau, ac o’i roi’n syml, mae cyfnewidfeydd stoc yn rhoi’r gallu i gwmnïau godi cyfalaf a datblygu eu busnesau. Mae’r gallu i restru cyfranddaliadau ar gyfnewidfa stoc a thrwy hynny godi arian gan fuddsoddwyr, hen a newydd, yn hwb pwysig i weithgarwch economaidd.

Mae mynediad at gyfalaf yn ei gwneud yn haws i gwmnïau ehangu eu gweithgarwch a gallai rhestru dynnu sylw cronfeydd cydfuddiannol ryw ddiwrnod—masnachwyr sefydliadol ac ati—at botensial busnes o Gymru. Maent hefyd yn ffenestr siop; gallai unrhyw un yn y byd fuddsoddi mewn cyfnewidfa Gymreig. Drwy sefydlu un, ceir potensial i agor economi Cymru i fwy o fuddsoddiad rhyngwladol, gan ganiatáu i fusnesau a chwmnïau o Gymru elwa o fuddsoddwyr byd-eang. Byddai hyn yn cymryd amser, ond gallai hefyd wella hygrededd cwmni a’i broffil cyhoeddus. Gall rhestru ar y farchnad stoc fod yn fath o hysbyseb anuniongyrchol i gwmni.