Rwy'n rhannu uchelgais Lesley Griffiths i’n galluogi i ddod yn genedl ddiwastraff. Mae'n rhaid inni gadw'r pwysau i leihau, ailddefnyddio ac ailgylchu, ac mae'n rhaid i leihau faint o wastraff yr ydym yn ei greu fod y rhwymedigaeth bwysicaf. Nid yw’n ddim llai na syfrdanol nad yw traean o fwyd a gynhyrchir byth yn cyrraedd y bwrdd na’r plât. Ar ymweliad â fferm ddoe ym Mro Morgannwg clywais sut mae un archfarchnad flaenllaw yn mynnu yn eu contract gyda'r tyfwr bod yn rhaid i’r hyn a elwir yn flodfresych diolwg nad ydynt yn bodloni eu gofynion cosmetig ar gyfer blodfresych gwyn perffaith grwn gael eu haredig yn ôl i mewn i’r ddaear yn hytrach na’u gwerthu i bobl sydd â mwy o ddiddordeb ym mlas y blodfresych na'i siâp. Ac yn fwy gwarthus, mae gwastraffu bwyd nad oes dim yn bod arno ac sy’n anodd dod o hyd iddo, yng nghyd-destun y newyn difrifol heddiw sy’n wynebu o leiaf bedair gwlad yn Affrica, yn hollol gywilyddus. A dweud y gwir, dylid gwahardd contractau o'r fath, ond nid, mae'n debyg, yn ôl UKIP, sydd eisiau dileu pob sôn am fentrau pellach i gyflawni datblygu cynaliadwy. Rwy’n sylweddoli nad yw hyn yn rhywbeth y gall swyddogaethau gwastraff trefol awdurdodau lleol ymdrin ag ef, ond efallai y gellid defnyddio caffael cyhoeddus i newid arferion gwastraffus o’r fath. Mae cyfraniad yr archfarchnadoedd at sbarduno arferion ffermio mwy a mwy anghynaladwy yn rhywbeth sy'n gofyn am ddadl ar wahân.

I droi at swyddogaeth cyngor Caerdydd a'i swyddogaeth strategol wrth helpu Cymru i ddod yn genedl ailgylchu orau’r byd, gan mai hwnnw yw’r awdurdod gwastraff trefol mwyaf sydd gennym, mae ei ymgyrch 'Arhoswch Allan o'r Du ... Symudwch i mewn i'r Gwyrdd' wedi cymryd camau mawr i gynyddu ailgylchu. O ran ailddefnyddio defnyddiau, mae eu casgliadau gwastraff ailgylchadwy swmpus di-dâl wedi bod yn aruthrol o boblogaidd ac wedi lleihau tipio anghyfreithlon, oherwydd nid yw’n gredadwy i feddwl bod pobl yn tipio gwastraff gweddilliol yn anghyfreithlon oherwydd nad oes prin ddim ohono. Dyna pryd y byddwch yn gweld tipio anghyfreithlon yn digwydd, a hynny ar wahân i’r tipio gwastraff masnachol a drefnir yn anghyfreithlon.

Fodd bynnag, o ran siarad â’n poblogaethau, mae'n amlwg bod llawer mwy y gallwn ei wneud. Cefais sgwrs y bore yma gydag etholwr a chefais fy sicrhau ei bod hi a'i chymdogion yn ei chael yn amhosibl cyfyngu eu gwastraff gweddilliol i faint y bin a ddarperir ar gyfer casgliadau bob pythefnos. Wnaeth hi ddim fy argyhoeddi, ac yn ystod y sgwrs, daeth i'r amlwg ei bod hi mewn gwirionedd yn rhoi eitemau y gellir eu hailgylchu yn y bin i eitemau na cheir eu hailgylchu. Mae'n dangos y ffaith y gellid ailgylchu 50 y cant o'r hyn sydd mewn gwastraff cartref na chaiff ei ailgylchu. Felly, yn amlwg mae gennym her fawr yn hynny o beth. Byddwn yn hapus i siarad ag unrhyw un o fy etholwyr sy'n meddwl y gallant ddangos na allant leihau eu gwastraff na ellir ei ailgylchu i'r bin cyfyngedig y mae Caerdydd yn ei ddarparu, gan gofio bod yna gasgliadau ar wahân ar gyfer gwastraff clinigol, gan gynnwys cewynnau. Nid wyf wedi cwrdd ag unrhyw aelwyd sy'n methu â chydymffurfio, yn hytrach na methu â thrafferthu i gydymffurfio neu ddim yn gwybod beth y gellir ac y dylid ei ailgylchu.

Aelodau eraill o'r gymuned sy’n gorfod talu am wastraff pobl anghyfrifol, boed yn y gost o godi sbwriel neu waredu defnyddiau ailgylchadwy fel pe byddai’n wastraff cyffredinol. Rwy’n edrych ymlaen at weld cynllun cymunedol y dreth gwarediadau tirlenwi yn cael ei ddefnyddio i ymdrin â'r ffaith nad oes y fath beth â thaflu i ffwrdd. Mae pob tunnell o wastraff na ellir ei ailgylchu yn costio £80 y dunnell mewn treth tirlenwi, yn ogystal â chost ei waredu. Mae’r gost cyfle honno’n arwain at beidio â darparu gwasanaethau hanfodol eraill. Felly, mae gennym rwymedigaeth i leihau ein hallyriadau tŷ gwydr o leiaf 80 y cant erbyn 2050, ac nid tirlenwi yw hynny oherwydd y methan a gynhyrchir.

Felly, gallwn weld yn union pa mor dda yr ydym yn llwyddo, gan fod gwastraff na ellir ei ailgylchu yn un o'r 40 o ddangosyddion lles cenedlaethol yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015. Mae angen i bob awdurdod lleol fabwysiadu arfer gorau i gynyddu cyfraddau ailgylchu. Felly, rwy’n gwrthwynebu gwelliant 4 y mae UKIP yn ei gynnig. Os gall Cyngor Sir Ynys Môn gasglu gwastraff gweddilliol bob tair wythnos, a bod Conwy yn symud tuag at gasgliadau misol, nid wyf yn deall pam na all awdurdodau lleol eraill wneud hynny.

Mae defnyddio bagiau plastig i lawr 70 y cant ers inni gyflwyno’r ardoll. Oni allem ni ddefnyddio ardoll debyg ar gyfer pecynnu gwastraffus, fel y disgrifiodd Simon Thomas ef? Mae Plastics Europe, y corff masnach, yn dweud mai defnydd pecynnu yw dwy ran o dair o’r plastig a ddefnyddir yn y DU, a gallwn ddysgu gan Lywodraeth yr Almaen, a gyflwynodd ddeddfwriaeth yn 1996 i orfodi cwmnïau gweithgynhyrchu i ddylunio pecynnu gwastraffus allan o'u prosesau. Nid yw'n gyd-ddigwyddiad mai’r Almaen nawr yw’r genedl uchaf yn Ewrop o ran ailgylchu, ac yn amlwg dylem gofleidio’r ffordd y maen nhw wedi gwneud pethau.

Yn adroddiad etifeddiaeth pwyllgor amgylchedd y pedwerydd Cynulliad—