10. 6. Dadl: Gwastraff Trefol ac Ailgylchu

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:08 pm ar 14 Mawrth 2017.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Joyce Watson Joyce Watson Labour 6:08, 14 Mawrth 2017

(Cyfieithwyd)

Diolch am ganiatáu imi gymryd rhan. Nid wyf am ailadrodd unrhyw beth sydd eisoes wedi ei ddweud, felly rwyf eisiau canolbwyntio fy nghyfraniad at ddadl heddiw ar y gwahanol ddulliau o gasglu gwastraff. Mae tri phrif fath. Dull casglu o ymyl y ffordd yw’r dull a argymhellir gan Lywodraeth Cymru yn ei glasbrint casglu. Mae hynny'n golygu bod y defnyddwyr yn didoli'r gwastraff ailgylchadwy sych i wahanol ddefnyddiau yn y mannau lle caiff ei gasglu.

Ar ben arall y raddfa, mae yna ddull arall o'r enw cyd-gymysgu, lle mae'r holl ddefnyddiau ailgylchadwy sych yn cael eu casglu mewn un cynhwysydd neu fag a'u didoli yn y cyfleuster adfer deunyddiau. Y broblem yw bod y dull casglu gwastraff cyd-gymysgu yn aml yn arwain at gyfradd uwch o wrthod gwastraff ailgylchadwy oherwydd croeshalogi. Mae gan y ddau ddull, wrth gwrs, fanteision ac anfanteision. Rwyf hefyd yn ymwybodol iawn, lle mae didoli ar ymyl y ffordd wedi cael ei gyflwyno, ei fod wedi gweld gwrthwynebiad cryf a hefyd rhai cyfraddau is o ailgylchu. Rwy’n cydnabod hefyd na fydd y math hwn o ddidoli ar y stryd yn addas i bawb—bod yna bobl mewn fflatiau, bod yna bobl sy'n fregus ac yn agored i niwed—ac y gallai fod rhai anawsterau y gallai awdurdodau lleol ymdrin â hwy drwy chwarae eu rhan a dod o hyd i atebion i'r teuluoedd hynny. Rydym wedi clywed rhai o'r materion hynny yma heddiw. Rwy’n credu y gallai cael un dull casglu gwastraff ar gyfer Cymru gyfan helpu i leddfu'r dryswch yr ydym wedi bod yn sôn amdano yma heddiw gyda’r dulliau lluosog hyn, a chreu dealltwriaeth sengl o'r hyn y dylid ei ailgylchu.

Rwyf hefyd yn cydnabod, er mwyn inni gyflawni economi gylchol yng Nghymru, bod angen inni ddefnyddio cymaint â phosibl o'r deunydd ailgylchadwy a gesglir yng Nghymru, ac mae gan wastraff trefol ran bwysig i'w chwarae yn hynny. Er mwyn cyrraedd y targed ailgylchu o 70 y cant erbyn 2025, mae’r glasbrint casglu yn argymell casglu gwastraff arall i’w ailgylchu o ymyl y ffordd, er enghraifft, tecstilau, esgidiau a defnyddiau eraill heblaw deunydd pecynnu nad oes neb wedi sôn amdanynt yma heddiw. Tybed, Ysgrifennydd y Cabinet, a wnewch chi ofyn i'ch cydweithiwr, pan ddaw hi’n ôl, a allai hi ystyried hynny.

Mater arall yr hoffwn ei godi heddiw yw mater trwyddedu gwaredu gwastraff swmpus. Rwy’n gwybod, yn aml iawn, y bydd perchnogion tai yn ffonio pobl am eu bod wedi clywed y byddant yn cael gwared ar eu gwastraff, ac y byddant yn ei wneud yn rhatach, weithiau, na rhai eraill sydd â thrwyddedau. Rwy'n meddwl bod yna broblem fawr yn y fan yma. Nid wyf yn credu bod pobl yn sylweddoli bod cynllun o'r fath yn bodoli. Rwy'n credu eu bod yn gwneud hyn mewn anwybodaeth o’r cynllun hwnnw. Wrth gwrs, mae'r gwastraff sy'n cael ei gasglu am £2 neu £3 yn cael ei adael ar ben eu stryd, efallai, neu ddim yn bell iawn i ffwrdd.

Y mater arall yr hoffwn ei godi, oherwydd rwyf wedi fy syfrdanu heddiw i glywed bod cyngor Caerdydd yn casglu gwastraff swmpus am ddim. Yn Sir Benfro, mae'n £40. Gallwch, wrth gwrs, ailgylchu hyd at 10 eitem, os mynnwch, ond nid wyf yn adnabod llawer o bobl sydd â chynifer â hynny o eitemau. Mae’r isafswm tâl o £40, yn fy marn i, yn gost warthus, ac mae’n sicr o ychwanegu, yn ôl pob tebyg, at y posibilrwydd o dipio anghyfreithlon.