Lywydd, rwy'n siŵr y byddwch yn cytuno â mi ac â’r Aelodau led y Siambr gyfan fod dadlennu yn fwriadol enw unrhyw unigolyn sydd wedi gwneud cais am y swydd hon, fel a ddigwyddodd ddoe, yn destun gofid, ac mae'n gwbl groes i'r safonau yr ydym yn eu disgwyl gan y broses penodiadau cyhoeddus. Mae'n dresmasiad difrifol ar eu preifatrwydd personol.

Ar yr un pryd, mae'n amlwg o adroddiadau yn y cyfryngau fod Llywodraeth y Deyrnas Unedig a’u ffynonellau wedi ceisio tanseilio’r Llywodraeth hon, a’m tanseilio i fel Gweinidog, a briffio yn erbyn penderfyniadau yr ydym wedi'u gwneud, a phopeth yn unfrydol. Gadewch i mi ddweud hyn: sut bynnag yr ydym yn ceisio cynnal perthynas ryng-lywodraethol o fewn y Deyrnas Unedig, dyma enghraifft berffaith o sut i beidio â gwneud hynny. Daeth Llywodraeth Cymru i gytundeb â Llywodraeth y Deyrnas Unedig ar sut i benodi’r unigolyn hwn i gynrychioli Cymru ar y bwrdd. Cynrychiolwyd Llywodraeth Cymru ar y panel recriwtio. Cynhaliwyd cyfweliadau ar gyfer y swydd yng Nghaerdydd ar 14 Chwefror. Roedd yn amlwg o'r cyfweliadau hynny fod yna nifer a ystyrid yn ymgeiswyr da iawn a nifer o ymgeiswyr y gellid eu penodi. Nid oedd cytundeb unfrydol ar bob un o'r rhain, a barnwyd bod rhai yn well nag eraill. Mynegwyd eu rhinweddau cymharol yn glir iawn yn adroddiad y panel, a gafodd ei weld gan yr Ysgrifennydd Gwladol a minnau. Roeddwn yn hyderus y gellid gwneud apwyntiad da. Siom i mi felly oedd cael llythyr gan yr Ysgrifennydd Gwladol ar 27 Chwefror, yn dweud ei bod o blaid argymell ymgeisydd nad oedd yn un o'r ymgeiswyr y cytunwyd yn unfrydol eu bod yn ymgeiswyr cryfach. Cefais fy synnu hefyd bod gennyf 24 awr i ymateb i'r llythyr hwn. Cefais fy synnu ymhellach i ddarganfod nad oedd yr Ysgrifennydd Gwladol hyd yn oed yn fodlon trafod yr ymgeiswyr eraill gyda mi. Roedd hi'n benderfynol ein bod naill ai yn derbyn ei dewis hi neu, yn ei geiriau hi, byddwn yn ei atal, gan orfodi ailddechrau’r ornest. Roedd hyn, Lywydd, er gwaethaf y ffaith fod ei Hysgrifennydd Parhaol ei hun yn derbyn drwy gyfrwng e-bost bod ymgeiswyr eraill cryfach, ac er gwaethaf y sicrwydd gennyf i y byddem yn hapus i gytuno ar ddewis o blith yr ymgeiswyr eraill cryfach.

Lywydd, ni fynegais i farn ar unrhyw adeg ynghylch pwy, yn fy marn i, fyddai'r ymgeisydd gorau ar gyfer y swydd hon. Yr hyn yr wyf wedi ei ddweud yn eglur iawn yw bod Cymru yn haeddu’r gorau, a'r ymgeisydd y mae’r panel penodi yn ei gredu yw'r ymgeisydd gorau. Ac ni fydd unrhyw Ysgrifennydd Gwladol yn dweud wrthyf i nad oes gennyf unrhyw ddewis yn y mater hwn, ac ni fydd ffynonellau dienw o Lywodraeth y DU wedyn yn dweud wrthyf i fy mod yn ddigywilydd wrth ymarfer y gallu sydd ar gael i mi. Mae gen i hawl i ymarfer y gallu hwnnw sydd ar gael i mi, a phryd bynnag y bydd Llywodraeth y DU yn ymddwyn fel hyn, byddwn yn ymarfer yr hawl honno.

Lywydd, rwyf yn hynod siomedig â'r sefyllfa yr ydym ynddi. Rwyf yn hynod siomedig gyda gweithredoedd, agwedd a thôn yr Ysgrifennydd Gwladol, ac rwyf yn hynod siomedig nad yw Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn barod i weithredu er budd gorau Cymru yn y mater hwn.